Είναι διάσπαρτοι στην πόλη της Καλαμάτας, πολλές φορές δεν φαίνονται καν, επειδή χρειάζεται να βρίσκονται σε προστατευμένες συνθήκες. Πρόκειται για ξύλινους κομποστοποιητές που απαρτίζουν το δίκτυο συνοικιακής κομποστοποίησης, που υλοποιείται από το ReThink και πραγματοποιείται από το 2014 στην πόλη της Καλαμάτας. Έχει δοκιμαστεί και επεκταθεί ωστόσο και σε άλλες πόλεις και δήμους της χώρας, όπως τον Δήμο Βρηλισσίων, τη Σαμοθράκη ακόμη και την Μύκονο.
Τi είναι η κομποστοποίηση ;
Η κομποστοποίηση πρόκειται για μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια ουσία, η οποία λέγεται κομπόστ ή χούμος ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση αποτελεί έναν άμεσο και σημαντικό τρόπο πρόληψης και ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί μάλιστα ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Ειδικότερα, αν κομποστοποιήσει κανείς τα οργανικά του απορρίμματα, μειώνει κατά 50% τα σκουπίδια που παράγει και αυτομάτως, δημιουργείται πλούσιο εδαφοβελτιωτικό χώμα για δική του χρήση.
Το RETHINK Project
Το 2013 στην Καλαμάτα η Μυρτώ Φύσσα δημιούργησε το ReThink project, ένα εγχείρημα ακτιβιστικό, για την αυτοδιαχείριση των οργανικών υπολειμμάτων της οικιακής χρήσης που παράγει το ενδιαφερόμενο άτομο. Το ερέθισμα για την δημιουργία του project αποτέλεσε το πρόβλημα που αντιμετώπιζε η Καλαμάτα με την εναπόθεση απορριμάτων στη χωματερή. Το 2014 το ReThink Project απέκτησε τη σημερινή μορφή του, που είναι Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ), αλλά λειτουργεί μη κερδοσκοπικά. “Θεωρούμε ότι αυτές οι δράσεις αποτελούν έργο, δεν μπορούν να έχουν εμπορική ταυτότητα” τονίζει στο GRTimes η Μυρτώ Φύσσα, δημιουργός και εκπρόσωπος του ReThink Project.
Το 2014 ξεκίνησε συνεργασία το δήμο Καλαμάτας και υλοποιήθηκε το δίκτυο συνοικιακής κομποστοποίησης που αποτελούταν από 61 κομποστοποιητές. Αυτή την στιγμή στην πόλη, τυπικά υπάρχουν 58 κομποστοποιητές, σε γειτονιές και σε σχολεία. Το μέρος που θα τοποθετήσει κάποιος ένα συνοικιακό κομποστοποιητή παίζει καταλυτικό ρόλο. Χρειάζεται χώμα, σκιά από δέντρα και όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Φύσσα, χρειάζεται ανάληψη ευθύνης από ομάδα κατοίκων ή φορέων για την ομαλή διαχείριση του.
Το δίκτυο συνοικιακής κομποστοποίησης βρίσκεται «στον αυτόματο» αυτή την περίοδο. Η συνεργασία με το δήμο Καλαμάτας είναι περιστασιακή. Αν και χρησιμοποιούνται πολλοί από τους συνοικιακούς κομποστοποιητές, το δίκτυο χρειάζεται συντήρηση και εκ νέου βελτίωση, καθώς η λειτουργία των 58 κομποστοποιητών δεν είναι ικανοποιητική. «Ευελπιστούμε σε μια νέα συνεργασία με το δήμο, ώστε να γίνει ανακατάταξη των κομποστοποιητών, να εκπληρώσουμε περισσότερα αιτήματα, για να μπορέσουμε να αναλάβουμε και την τοποθέτηση νέων, ικανοποιόντας το σύνολο των ανθρώπων και των φορέων που ζητάνε» τονίζει η κ. Φύσσα.
Ως Κοιν.Σεπ το ReThink πραγματοποιεί ποικίλες δράσεις για την εκπαίδευση των πολιτών και κυρίως την ενδυνάμωση της νοοτροπίας της ανακύκλωσης σε όλα τα επίπεδα, για μια πιο βιώσιμη κοινωνία. Πλέον, έξι χρόνια μετά από την επίσημη λειτουργία της συνοικιακής κομποστοποίησης στην Καλαμάτα, ο κόσμος έχει αγκαλιάσει τη δράση και ιδιαίτερα μέσα από τη δραστηριοποίηση που γίνεται στα σχολειά, με την ενσωμάτωση της εκπαίδευσης στην κομποστοποίησης από το πρόγραμμα «πολιτισμός καλλιέργειας». Αξιοσημείωτο είναι μάλιστα πως στην Καλαμάτα, υπάρχουν κομποστοποιητές σε 20 σχολεία, από νηπιαγωγεία μέχρι και λύκεια. «Τα παιδιά είναι σαφώς πιο ευαισθητοποιημένα, σε σχέση με την υπάρχουσα γενιά που διαχειρίζεται τα πράγματα. Αλλά πρέπει και οι γονείς να βοηθούν τα παιδιά να κάνουν πράξη όσα μαθαίνουν. Ουσιαστικά, στοχεύουμε στα παιδιά προκειμένου και εκείνα με την σειρά τους να εκπαιδεύσουν τους γονείς τους» σημειώνει η κ. Φύσσα.
Η έδρα του ReThink, όπου και γίνονται οι περισσότερες δράσεις είναι το αγρόκτημα φυσικής καλλιέργειας Φοίφα, που αποτελεί το κέντρο εκπαίδευσης και επικοινωνίας της ΚοινΣεπ. Μέσα από βιωματικές δράσεις, σχολειά και ομάδες ανθρώπων επισκέπτονται το αγρόκτημα, μαθαίνουν και εκπαιδεύονται για τις ανάγκες της κομποστοποιήσης, αλλά και σε άλλα ζητήματα όπως σε τεχνικές i-καλλιέργειας και στη διαχείριση τροφής. «Δημιουργείται ένα δίκτυο, που είναι ζωντανό, και μπορεί ο καθένας να ρθει να μας βρει και να τον βοηθήσουμε με το εκάστοτε πρόβλημα που μπορεί να έχει. Ο χώρος διατίθεται για ποικίλες εκδηλώσεις και έχει γίνει το σημείο αναφοράς μας». Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα πως το ReThink λειτουργεί χωρίς κάποια χρηματική επιχορήγηση.
Δράση στο Αγρόκτημα Φυσικής Καλλιέργειας Φοίφα
Όπως εξηγεί η κ. Φύσσα, η λογική της ΚοινΣΕπ είναι αυτή που αφήνει τα πράγματα «να κυλούν από μόνα τους». Η κομποστοποίηση είναι μια διαδικασία που γίνεται ούτως ή άλλως μόνη της στην φύση, είτε την προκαλέσει ο άνθρωπος είτε όχι, προσθέτει η κ. Φύσσα.
Ομάδες κατοίκων ή φορείς μπορούν να στέλνουν αίτημα στο ReThink, έτσι ώστε να λάβουν τον κομποστοποιητή. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να βρείτε εδώ.
Το παράδειγμα του δήμου Βριλησσίων που πρωτοπορεί
Ο δήμος Βριλησσίων είναι ο μοναδικός δήμος στην Αθήνα που από το 2019 υλοποιεί ένα πρόγραμμα συνοικιακής κομποστοποίησης. Ήδη, υπάρχουν δυο συνοικιακοί κομποστοποιητές σε δημόσιο χώρο και ένας σε σχολείο,ενώ αναμένεται μέχρι την άνοιξη να τοποθετηθούν κομποστοποιητές σε άλλα δυο σημεία, σε συνεργασία με το δίκτυο ReThink.
Το πρόγραμμα συνοικιακής κομποστοποίησης που ξεκίνησε πιλοτικά πέρσι, υπολογίζεται πως έδωσε 15 τόνους κομποστ για το 2019 στο Δήμο Βριλησσίων , που ευελπιστεί πως φέτος με την εντατική χρήση των υπαρχόντων κομποστοποιητών θα αυξηθεί το κομπόστ. «Πρώτα έχει ένα συμβολικό χαρακτήρα, δεν είναι ένα πρόγραμμα που ευελπιστεί κατευθείαν να αντιμετωπίσει το ποσοτικό ζήτημα, αλλά είναι μια εκπαίδευση, μια ενδυνάμωση της κουλτούρας, πάνω στα θέματα της διαφορετικής διαχείρισης των απορριμάτων, με διαλογή στην πηγή, και με τη δημιουργία μιας σχέσης με το περιβάλλον μέσα στη πόλη για μεγάλους και παιδιά. Ο ένας από τους συνοικιακούς κομποστοποιητές είναι μάλιστα τοποθετημένος σε δημοτικό σχολείο, οπού έχει και η γειτονιά πρόσβαση σε συννενόηση το απόγευμα» τονίζει στο GRTimes ο Αλέξης Μαυραγάνης, αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος στο δήμο Βριλησσίων .
Μάλιστα, ο δήμος Βριλησσίων πραγματοποιεί και ένα πρόγραμμα οικιακής κομποστοποίησης, που οι ενδιαφερόμενοι δημότες μπορούν να κάνουν αίτηση στον Δήμο και να πάρουν έναν ατομικό κομποστοποιητή δωρεάν. Ήδη, 30 νοικοκυριά έχουν τον δικό τους κομποστοποιήτη, ενώ αναμένεται να διανεμηθούν άλλοι 30 στους ενδιαφερόμενους . «Αυτό το πρόγραμμα έχει ένα πραγματικό χαρακτήρα, γιατί θα μπορούσε στο κομμάτι της πόλης που δεν είναι τοσο αστικοποιημένο, να δώσει μια λύση σε όσους έχουν ένα παραπάνω ενδιαφέρον να ασχοληθούν σε οικιακό επίπεδο, αντί να δημιουργούν απορρίμματα να φτιάξουν ένα άριστο έδαφος, ένα καλό λίπασμα, για τα λουλούδια τους» αναφέρει ο κ Μαυραγάνης.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών για τη διαχείριση των οργανικών απορριμάτων, ο δήμος Βριλησσίων είναι ο μόνος δήμος της χώρα που έχει σε όλο το γεωγραφικό του εύρος ένα δίκτυο καφέ κάδων. «Προσπαθούμε κάτω από κάθε σπίτι να υπάρχει ένας καφέ κάδος, ώστε να διευκολύνονται οι δημότες και όλα τα οργανικά από την προετοιμασία φαγητού καθώς και κάποια υπολείμματα, να πηγαίνουν στον φορέα διαχείρισης, που τα κάνει εδαφοβελτιωτικό/κομπόστ» εξηγεί ο κ. Μαυραγάνης.
Μαζί με τις δράσεις για την χωριστή ανακύκλωση, η διαλογή στην πηγή των οργανικών έχει οδηγήσει των Δήμο Βριλησσίων και σε μείωση των δημοτικών τελών, σε αύξηση των θέσεων εργασίας, και στην ενδυνάμωση της κυκλικής οικονομίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Αναφορικά με το ερώτημα εάν οι πρακτικές του δήμου Βριλησσίων έχουν απήχηση και αποτελούν παράδειγμα και στους υπόλοιπους δήμους της Ελλάδας, ο αντιδήμαρχος Μαυραγάνης απαντά πως οι δήμοι έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους και ο ίδιος παροτρύνει και μοιράζεται τις πρακτικές που χρησιμοποιούν καθώς όπως τονίζει, πρόκειται για ένα εθνικό και ευαίσθητο θέμα, και δεν αποτελεί ζήτημα τακτικών προσωπικών ή δημοτικών. «Είναι θέμα να ανταλλάσσουμε πληροφορίες για να προχωράμε μπροστά το γρηγορότερο δυνατόν, και να αποφύγουμε τα πρόστιμα για την ρύπανση που δεχόμαστε και από τις ευρωπαϊκές αρχές αλλά και να είμαστε και πρωτοπόροι, για να κάνουμε μια νέα αρχή, να πετύχουμε ορισμένα πράγματα σύγχρονα, με όφελος και για το περιβάλλον, για την οικονομία, την κοινωνία και την εργασία» καταλήγει ο κ. Μαυραγάνης.