Γυναίκες στις Θετικές Επιστήμες: Από τη Ρόζαλιν Φράνκλιν στο σήμερα και τα «παιχνίδια STEM» με… glitter- GRTimes.gr

Τα στερεότυπα και οι προκλήσεις για τις γυναίκες στις Θετικές Επιστήμες και ειδικότερα στην επαγγελματική διαδρομή της γυναίκας χημικού βρέθηκαν στο επίκεντρο ημερίδας που διοργανώθηκε με αφορμή την πρόσφατη Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη (International Day of Women and Girls in Science) που γιορτάστηκε στις 11 Φεβρουαρίου.

Την εκδήλωση διοργάνωσαν από κοινού το Περιφερειακό Τμήμα Κεντρικής & Δυτικής Μακεδονίας, η Ένωση Ελλήνων Χημικών (ΠΤΚΔΜ/ΕΕΧ), ο Σύνδεσμος Χημικών Βορείου Ελλάδος (ΣΧΒΕ) και η Επιτροπή Φύλου και Ισότητας της Σχολής Θετικών Επιστημών (ΕΦΙ-ΣΘΕ), η οποία λειτουργεί για την προώθηση της ισότητας σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας και σε όλες τις διαδικασίες της ακαδημαϊκής ζωής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Προσκεκλημένες ήταν τέσσερις γυναίκες οι οποίες εργάζονται σε διαφορετικές χώρες, με διαφορετικές ηλικίες, με πτυχίο Χημικού/Χημικού Μηχανικού. Σκοπός ήταν να παρουσιάσουν τη δική τους αφετηρία, να διηγηθούν τις εμπειρίες τους στην επαγγελματική τους πορεία, τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν ή τα εμπόδια που είχαν να υπερνικήσουν, τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η κάθε μία στον δικό της χώρο και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Επίσης μοιράστηκαν με το κοινό τις δικές τους προτάσεις για μια αποτελεσματική αντιμετώπιση των έμφυλων εμποδίων και των στερεοτυπικών καταστάσεων. Στόχος των ομιλητριών ήταν να εμπνεύσουν -μέσα από τις δικές τους εμπειρίες- τις νέες γυναίκες για να ακολουθούν τα όνειρά τους και να έχουν μια επιτυχημένη καριέρα απαλλαγμένη από στερεότυπα φύλου και άλλες διακρίσεις.

Τον συντονισμό της δράσης είχε η πρόεδρος του ΠΤΚΔΜ της ΕΕΧ, Καθηγήτρια Χημείας Δρ. Βικτωρία Σαμανίδου, μέλος της Επιτροπής ΕΦΙ-ΣΘΕ και αναπληρώτρια Πρόεδρος του Τμήματος Χημείας.

Τα 3 κύρια ερωτήματα

Τρία ήταν τα κύρια ερωτήματα στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι καταξιωμένες γυναίκες από τον χώρο της Χημείας και της Χημικής Μηχανικής:

Πρώτον, πώς μπορεί να βελτιωθεί το status quo σε ό,τι αφορά στη γεφύρωση του χάσματος των φύλων στην επιστήμη;

Δεύτερον, πώς οι μακροχρόνιες προκαταλήψεις και τα στερεότυπα φύλου συνεχίζουν να απομακρύνουν τα κορίτσια και τις γυναίκες από τους τομείς που σχετίζονται με την επιστήμη;

Τρίτον, πώς μπορεί να μεγιστοποιηθεί ο βαθμός πλήρους και ισότιμης πρόσβασης και συμμετοχής στην επιστήμη για τις γυναίκες και τα κορίτσια;

Από 599 Νόμπελ μόνο τα 23 σε γυναίκες!

Τα στοιχεία που δόθηκαν μέσα από τις απαντήσεις των ομιλητριών ήταν συγκλονιστικά και καταδεικνύουν την υποεκπροσώπηση των κοριτσιών και γυναικών στους τομείς STEM, καθώς η «ψαλίδα» ανάμεσα στα φύλα στο συγκεκριμένο πεδίο είναι πραγματική, λόγω και των στερεότυπων που εξακολουθούν να υφίστανται παγκοσμίως.

Στα 120 χρόνια ιστορίας των βραβείων Νόμπελ στην ιατρική, τη φυσική και τη χημεία, τα βραβεία απονεμήθηκαν 599 φορές σε άνδρες και 23 φορές σε γυναίκες. Μόνο 22 γυναίκες έχουν κερδίσει Νόμπελ σε αυτούς τους τομείς, καθώς η Μαρί Κιουρί το κέρδισε δύο φορές, μία φορά στη φυσική και μία φορά στη χημεία, είπε, πρόεδρος του Συνδέσμου Χημικών Βορείου Ελλάδος, Ελένη Δεληγιάννη προσθέτοντας πως οι θετικές επιστήμες, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά (STEM) συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο δημιουργικών επιστημονικών κλάδων, όμως το ποσοστό των γυναικών που τους υπηρετούν είναι πολύ μικρό.

Η κυρία Δεληγιάννη παρέθεσε στοιχεία του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα οποία, σήμερα λιγότερο από το 30% των ερευνητών παγκοσμίως είναι γυναίκες. Με βάση δε τα στοιχεία της UNESCO (2014-2016), σε παγκόσμιο επίπεδο, η εγγραφή των γυναικών είναι 5% στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά και στη στατιστική 8% στη μηχανική, τη βιομηχανία και τις κατασκευές, ενώ στους τομείς Τεχνητής Νοημοσύνης και Ασφάλειας στον κυβερνοχώρο ανέρχεται μόλις σε 12% και 20% αντίστοιχα.

Σε γυναίκα οφείλεται η ίδρυση της ΕΕΧ

«Βέβαια, θα μπορούσε ο κλάδος των Χημικών να θεωρηθεί αρκετά πρωτοπόρος στο θέμα αυτό αφού στα Χημικά τμήματα ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των φοιτητών και φοιτητριών είναι γυναίκες και η Ένωση Ελλήνων Χημικών οφείλει την ίδρυσή της το 1924 στη Ζωή Μελά. Ακόμα, η ΕΕΧ το 1975 εξέλεξε για πρώτη φορά γυναίκα πρόεδρο όταν η συμμετοχή των γυναικών στα συλλογικά όργανα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη», τόνισε η Ελένη Δεληγιάννη υπογραμμίζοντας πως «οι βιωματικές ιστορίες καταξιωμένων γυναικών στον χώρο των επιστημών STEM, όπως οι προσκεκλημένες μας, αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια μπορούν να ακολουθούν ευκαιρίες σταδιοδρομίας στους τομείς αυτούς, να αναπτύσσουν ισότιμα δεξιότητες της τεχνολογίας και της επιστήμης, να γνωρίζουν τα επαγγέλματα του μέλλοντος στον τομέα του STEM και να αποφασίζουν εν τέλει βάσει των κλίσεων και των ικανοτήτων τους, μακριά από στερεότυπα και κοινωνικές αγκυλώσεις».

Με «βαρύ» βιογραφικό οι 4 γυναίκες – πρότυπα που μίλησαν στην εκδήλωση

Στη διάρκεια της ημερίδας μίλησαν τέσσερις γυναίκες οι οποίες επελέγησαν από τους διοργανωτές ως πρότυπα για τις νέες που θέλουν να μπουν στον χώρο των Επιστημών και της Χημείας και της Χημικής Μηχανικής. Τα βιογραφικά τους και η διαδρομή που έχουν ακολουθήσει εντυπωσιάζουν.

Ειδικότερα, η Δέσπω Φάττα-Κάσινου είναι Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κύπρου. Διετέλεσε διευθύντρια του Διεθνούς Ερευνητικού Κέντρου Νερού Νηρέας του Πανεπιστημίου Κύπρου από την ίδρυσή του και μέχρι το τέλος του 2022. Έχει τιμηθεί με το Εθνικό Βραβείο Έρευνας από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου το 2012 και το 2022 με το βραβείο Noack Laboratorien Outstanding Science Career Award από την SETAC (The Society of Environmental Toxicology and Chemistry). Το 2020 αναδείχθηκε γυναίκα-επιστήμονας της χρονιάς από τα Βραβεία «Madame Figaro Women of the Year by Estée Lauder». Eίναι Executive Editor του επιστημονικού περιοδικού Journal of Environmental Chemical Engineering, και Editor του Water Research, Elsevier. Έχει μέχρι σήμερα συντονίσει μεγάλο αριθμό ερευνητικών έργων, τόσο εθνικών, όσο και ευρωπαϊκών, με συνολικό προϋπολογισμό πέραν των 13 εκατομμυρίων ευρώ. Είναι Highly Cited Researcher από το 2018 (Clarivate Analytics), διάκριση που προκύπτει από την απήχηση των δημοσιεύσεών της (h-index:76, Citations: 27400, Google Scholar).

Η Δρ. Δήμητρα Τριανταφυλλίδου είναι αριστούχος απόφοιτος του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ. Εκπόνησε την διδακτορική της διατριβή στο Εργαστήριο Βιοχημείας και εργάστηκε ως ερευνήτρια στον τομέα της πρωτεϊνικής χημείας στο πλαίσιο προγράμματος του Max Planck Institut του οποίου ηγούνταν η καθ. Ada Yonath (Nobel 2009). Η μετέπειτα επαγγελματική της πορεία χαρακτηρίζεται από αλλεπάλληλες αλλαγές εργοδότη και αντικειμένου. Βιοχημικός για τρία χρόνια στα Εργαστήρια του Γ.Π.Ν. Παπαγεωργίου, 8 χρόνια χημικός αναλύτρια στο Επίσημο Εργαστήριο Ελέγχου Τροφίμων του Γενικού Χημείου του Κράτους, 7 χρόνια τελωνειακή χημικός και προϊσταμένη του ΓΧΚ, 5 χρόνια υπάλληλος της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG TAXUD) με ολοένα μεγαλύτερη έμφαση στις ψηφιακές τεχνολογίες και την ανάλυση δεδομένων. Από την αρχή του χρόνου είναι επικεφαλής ομάδας στην Γενική Διεύθυνση Πληροφορικής (DG DIGIT) με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών για την ανάλυση δεδομένων στο υπολογιστικό νέφος (cloud).

Η Ελένη (Έλλη) Λαζαρίδου είναι Χημικός, απόφοιτος του ΑΠΘ από το 2019 και το 2021 απέκτησε Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τμήματος Χημείας ΑΠΘ «Έλεγχος Ποιότητας-Χημική Ανάλυση-Περιβάλλον», στην Ειδίκευση: Έλεγχος και Διασφάλιση Ποιότητας Προϊόντων. Από το 2021 εργάζεται ως Επιστημονική Συνεργάτιδα στην εταιρεία Φαρμασέρβ-Λίλλυ, στη Θεσσαλονίκη, με αντικείμενο την Επιστημονική ενημέρωση Επιστημόνων Υγείας για φάρμακα της θεραπευτικής κατηγορίας του Διαβήτη. Πρόσφατα εξελίχθηκε και μεταπήδησε στον τομέα του ελέγχου ποιότητας.

Η Βασιλική Μάγγου είναι Χημικός ΑΠΘ και Οικονομολόγος απόφοιτος του Τμήματος Οικονομικών ΑΠΘ, με κατεύθυνση τη Λογιστική, τη Διοίκηση Επιχειρήσεων και το Μάρκετινγκ. Από το 1987 έως σήμερα είναι Διευθύντρια πωλήσεων στην εταιρεία C&V KRITICOS SUPPLIERS LTD, όπου ασχολείται με την προώθηση και ανάπτυξη νέων προϊόντων, τη διαχείριση ομάδων εργασίας, τη δημιουργία ευκαιριών πώλησης και συνεργασιών, τη συμμετοχή σε πολλαπλές εκπαιδεύσεις (σχεδόν σε όλες τις εταιρίες με τις οποίες συνεργάζεται) και με εκπαιδεύσεις σε θέματα πωλήσεων και σε διαδικασίες ανάπτυξης μεθόδων. Επίσης από το 1996 έως 31/12/2022 ήταν Διευθύντρια πωλήσεων και Υπεύθυνη ανάπτυξης εφαρμογών της MEGA LAB AE, ενώ από 01/01/2023 είναι Πρόεδρος της εταιρίας MEGA LAB AΕ με αντικείμενο την εισαγωγή Ιατροτεχνολογικών ειδών και Αναλυτικών προϊόντων. Είναι Πρόεδρος του ΣΑΙΕΕΚ (Σωματείο Αντιπροσώπων Ιατρικού και Επιστημονικού Εξοπλισμού Κύπρου), ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στα Ευρωπαϊκά δρώμενα μέσω της MedTech Europe για τη διαμόρφωση κατευθυντήριων γραμμών στα IVD & MD στην Ευρώπη. Διατελεί γραμματέας στο Συμβούλιο Εγγραφής Χημικών Κύπρου την τελευταία 4ετία.

Η ελληνική κοινωνία απαιτεί να είσαι η… «Μαίρη Παναγιωταρά»

Η επαγγελματική πορεία της Δήμητρας Τριανταφυλλίδου ξεκίνησε από τη Χημεία και τη Βιοχημεία και έφτασε -«μέσα από περιπέτειες και αλλαγές»- στις τεχνολογίες ανάλυσης δεδομένων στο υπολογιστικό νέφος. «Σε κανένα σημείο δεν επηρεάστηκα από προκαταλήψεις και στερεότυπα σχετικά με το τι μπορώ. Ίσα ίσα συμπεριφορές που αμφισβήτησαν τις ικανότητές μου με πείσμωσαν και με έκαναν να προσπαθήσω περισσότερο», είπε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία της η κυρία Τριανταφυλλίδου. Η ίδια εντοπίζει το πρώτο εμπόδιο στη «μεγάλη ανισορροπία μεταξύ των φύλων στις ανώτερες βαθμίδες που διευκολύνει σεξιστικές συμπεριφορές». Όπως είπε, «δεν εκτέθηκα ποτέ σε συμπεριφορές σεξουαλικής παρενόχλησης, ούτε έπεσα ποτέ θύμα εκβιασμού κάποιου αρσενικού σε θέση εξουσίας. Υπήρξα, όμως, μάρτυρας τέτοιων συμπεριφορών».

Μίλησε, επίσης, για τα στερεότυπα που υπάρχουν στη χώρα μας και αποτελούν εμπόδιο στην επαγγελματική πορεία των γυναικών. «Η ελληνική κοινωνία απαιτεί να είσαι η ‘’Μαίρη Παναγιωταρά’’, τέλεια εργαζόμενη, τέλεια μητέρα, τέλεια νοικοκυρά. Και ειδικά η Χημεία δεν δίνει τη δυνατότητα να πάρεις τη δουλειά στο σπίτι. Η γυναίκα καλείται να επιλέξει αμέσως μετά τις σπουδές σε τι θα δώσει προτεραιότητα. Καλείται να πει οικογένεια ή καριέρα», τόνισε η κυρία Τριανταφυλλίδου στέλνοντας ακόμη ένα μήνυμα προς τις γυναίκες: «Οι αποφάσεις που πάρθηκαν στα 24 δεν θα σε καθηλώσουν για μια ζωή, η ζωή δεν τελειώνει στα 30 ή στα 40 ή στα 50. Η επιλογή μπορεί να είναι πρώτα παιδιά και μετά καριέρα, ή πρώτα καριέρα και μετά παιδιά. Μπορεί είναι μόνο καριέρα ή μόνο παιδιά. Σε τελική ανάλυση, καμιά κοινωνία δεν δικαιούται να αποφασίσει πώς θα ζήσουμε τις ζωές μας. Κλείστε λοιπόν τα αυτιά και ακούστε τι σας λέει η καρδιά σας».

Να ακούσουν την καρδιά τους…

«Να αναζητούν πάντα την έμπνευση, να την εκτιμούν και να την αφήνουν να τις καθοδηγεί» προέτρεψε τις νέες γυναίκες η Δέσπω Φάττα – Κάσινου η οποία χρησιμοποίησε ένα εύστοχο λογοπαίγνιο στον τίτλο της ομιλίας της: «Dream big… STEM high…».

«Πρέπει να παρακινούμε τα κορίτσια να αγαπούν και να ασχολούνται επαγγελματικά με ό,τι επιθυμούν και επιλέγουν στη ζωή. Με την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική, τα μαθηματικά! Να προσπαθούν να κατακτούν τα όνειρα τους. Να μη διστάζουν. Οι νέες γυναίκες κατ΄ ουδένα λόγο δεν πρέπει πια να παρασύρονται από στερεότυπα και από το τι θα πει ο καθένας. Θα πρέπει να ακούν την καρδιά τους και να πιστεύουν στον εαυτό τους», τόνισε η κυρία Φάττα – Κάσινου η οποία μέσα από την εμπειρία της ως διευθύνουσα ερευνητικού εργαστηρίου εδώ και 20 χρόνια, βλέπει ότι «τα κορίτσια έχουν εγγενές ταλέντο στην ταυτόχρονη και παράλληλη εκτέλεση εργασιών (multi-tasking), στην ιεράρχηση στόχων και εργασιών».

Τα εφόδια για μια επιτυχημένη διαδρομή

Τρία είναι τα εφόδια για μια επιτυχημένη διαδρομή των γυναικών στις Θετικές Επιστήμες, σύμφωνα με την Ελένη (Έλλη) Λαζαρίδου.

1. Υποστήριξη και ενθάρρυνση από την οικογένεια η οποία πρέπει να είναι αρωγός σε όλη τη διαδρομή ήδη από τα σχολικά χρόνια.

2. Υποστήριξη και καθοδήγηση από τους προϊσταμένους οι οποίοι θα πρέπει να σε εμπνέουν και να σε ενθαρρύνουν ακόμη και να ρισκάρεις.

3. Εδραίωση υγιών σχέσεων συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ συναδέλφων, οι οποίοι ως συνοδοιπόροι μπορούν τόσο να σε συμβουλεύσουν ή και ακόμα να σε εμπνεύσουν με τη δική τους πορεία.

«Όλοι μπορούμε να εξελιχθούμε στην επαγγελματική μας πορεία, ανεξαρτήτως φύλου, όμως αυτά που θα έλεγα ότι χρειάζονται είναι κίνητρο, επιμονή και επιμονή», είπε η κυρία Λαζαρίδου και πρότεινε στις νέες γυναίκες τα εξής: «Σχεδίασε το όνειρό σου, μετάτρεψέ το σε στόχο, διαίρεσε το σε μικρότερα βήματα, κάνε ένα βήμα κάθε φορά. Και τότε θα το κατακτήσεις».

Τα προσόντα που θέλει να δει ο εργοδότης στο βιογραφικό

Στα προσόντα που πρέπει να αναδείξουν οι νέες γυναίκες στο βιογραφικό τους αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, η Βασιλική Μάγγου υπογραμμίζοντας, επίσης, τη σημασία του ομαδικού πνεύματος και της εμπειρίας.

«Επειδή η Χημεία έχει κάποια επικάλυψη με άλλα αντικείμενα, αποκτάτε προσόντα και δεξιότητες που είναι χρήσιμα στη βιολογία, ιατρική, φυσική, μηχανική και γεωλογία. Αποκτάτε επαγρύπνηση για διάφορα περιβαλλοντικά θέματα και αποκτάτε προσόντα που είναι καλό να αναδειχθούν σε ένα βιογραφικό, σας:

• Ανάλυση και λύση προβλημάτων
• Σωστή εκμετάλλευση και οργάνωση του χρόνου
• Σωστή γραπτή και προφορική επικοινωνία
• Παρακολούθηση και διατήρηση αρχείων και δεδομένων
• Team work
• Έρευνα και παρουσίαση
• Οργανωμένη και μεθοδική προσέγγιση στη δουλειά
• Καλές δεξιότητες ομαδικής εργασίας για να μπορέσετε να εργαστείτε από κοινού σε διεπιστημονικές ομάδες
• Την ικανότητα να συλλέγει και να αναλύει τα μεγάλα ποσά των πειραματικών δεδομένων
• Υψηλός βαθμός σας κίνητρου και κυρίως προληπτική προσέγγιση των προβλημάτων που μπορούν να υπάρξουν στην εργασία», είπε η κυρία Μάγγου, ενώ απάντησε και στο ερώτημα αν τα μεταπτυχιακά και το διδακτορικό είναι λύση στην ανεργία.

«H απόκτηση Master θεωρώ ότι είναι απαραίτητη, ενώ η απόκτηση διδακτορικού, για την Ελλάδα τουλάχιστον, δεν αποτελεί πάντα επιπλέον προσόν, για το εξωτερικό αποτελεί ένα εφαλτήριο και εκτιμάται από τους εργοδότες, ειδικά όταν κάποιος θέλει να κάνει καριέρα σε μεγάλες πολυεθνικές. Ο λόγος είναι ότι το διδακτορικό παρέχει, ειδικά στα επιστημονικά και τεχνικά πεδία, υψηλού επιπέδου θεωρητικές γνώσεις και εξαιρετικές εξειδικευμένες δεξιότητες σε συγκεκριμένο αντικείμενο», είπε χαρακτηριστικά, ενώ παρέθεσε και άλλα προσόντα που θα ήθελε ένας εργοδότης να δει σε ένα δυνατό βιογραφικό ή σε μια συνέντευξη. Αυτά είναι:

• Προθυμία
• Ειλικρινές βιογραφικό (πχ να ξέρουμε τι όργανα χρησιμοποιήσαμε στην πτυχιακή σας, τη βασική λειτουργία τους και γιατί τα χρησιμοποιήσαμε)
• Να ξέρετε καλά να απαντάτε και να τεκμηριώνετε ότι δηλώνετε στο βιογραφικό σας
• Να απαντάτε με ειλικρίνεια, όσο δύσκολες και να είναι οι ερωτήσεις.
• Να μην ντρέπεστε να λέτε «δεν γνωρίζω», είναι προτιμότερο από μια άσχετη απάντηση.
• Να δείχνετε ότι είστε έτοιμοι να δώσετε το 100% των δυνατοτήτων σας για να στηρίξετε τα πιστεύω σας
• Προσοχή στο body language
• Να σας διακρίνει τάξη και άνεση στην εμφάνιση, χωρίς υπερβολές τόσο στο ντύσιμο όσο και σας κινήσεις σας.

Τέλος η Βασιλική Μάγγου αναφέρθηκε σε καινοτόμες ιδέες οι οποίες μπορούν να γίνουν πράξη και να εφαρμοστούν στην αγορά και το επιχειρείν, εφόσον κριθούν βιώσιμες οικονομικά.

Η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών

Σημαντικό τμήμα της προσπάθειας για να αυξηθεί ο αριθμός των κοριτσιών στα επιστημονικά πεδία STEM είναι η εξοικείωση και η ανάπτυξη πρώιμου ενδιαφέροντος – γεγονός που παρεμποδίζεται από τον έμφυλο διαχωρισμό των παιχνιδιών τόνισε η Δήμητρα Κογκίδου, Καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ, Συντονίστρια του Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ.

«Υπάρχει διεθνής ανησυχία για τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής των κοριτσιών στα επιστημονικά πεδία STEM και για τον απογοητευτικά αργό ρυθμό αλλαγής του φαινομένου», είπε χαρακτηριστικά δίνοντας ακόμη μία διάσταση στο θέμα αναφερόμενη στην έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών. «Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιχνίδια STEM διατίθενται στην αγορά κυρίως ‘’για αγόρια’’ και σχετικά πρόσφατα, μετά από αντιδράσεις, δημιουργήθηκαν ειδικά ‘’παιχνίδια STEM για κορίτσια’».

Εργαστήρια… Χημείας για μανικιούρ και glitter

Όπως εξήγησε η κυρία Κογκίδου «ορισμένες μεγάλες εταιρείες παιχνιδιών τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν σειρές STEM παιχνιδιών ‘’για κορίτσια’’ που, όμως, έχουν διαφορετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και θεματικές που εμπίπτουν στα έμφυλα στερεότυπα, ενώ θα μπορούσε να επιλεγεί μια ‘’ουδέτερη ως προς το φύλο’’ προσέγγιση – όπως κάνουν ορισμένες μικρές εταιρείες. Ας δούμε, για παράδειγμα, τα ‘’STEM παιχνίδια χημείας για κορίτσια’’. Τα θέματά τους περιστρέφονται γύρω από τα καλλυντικά, το μανικιούρ, τα σαπούνια, τα αρώματα, Spa κ.ά, δηλαδή δραστηριότητες που έχουν σχέση κυρίως με την ομορφιά και την ευεξία. Ενώ ‘’για αγόρια’’ διατίθενται ‘’Εργαστήρια Χημείας’’ με πολλά πειράματα, ‘’για κορίτσια’’ υπάρχουν ‘’Εργαστήριο Αρωμάτων’’, ‘’Εργαστήριο Σαπουνιών’’, ‘’Studio Καλλυντικών’’, ‘’Εργαστήριο Glitter’’, ‘’Εργαστήριο για δημιουργία βερνικιών για τα νύχια’’, ‘’Επαγγελματικό Στούντιο Ομορφιάς’’, ‘’Μαθαίνω και Δημιουργώ – Λαχταριστά Lip Gloss’’, «Μαθαίνω και Δημιουργώ – Κρύσταλλοι και Κοσμήματα» κ.ά.

Δήμητρα Κογκίδου, Καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ, Συντονίστρια του Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ.

«Ο έμφυλος διαχωρισμός των παιχνιδιών που προωθεί περισσότερο από ποτέ το μάρκετινγκ της βιομηχανίας των παιχνιδιών επηρεάζει τις εκπαιδευτικές επιλογές και τις προοπτικές των παιδιών στην αγορά εργασίας», υπογράμμισε η κυρία Κογκίδου και πρόσθεσε: «Πρέπει να δώσουμε περισσότερα κίνητρα στα κορίτσια από πολύ μικρή ηλικία για επιλογή καριέρας στους τομείς STEM».

Από τη Ροζαλίν Φράνκλιν στο σήμερα…

«Οι γυναίκες εισέρχονται στα πανεπιστήμια σε υψηλά ποσοστά σχεδόν ισάριθμα ή και σε υψηλότερα από των ανδρών, επιτυγχάνοντας συχνά εξαιρετικές επιδόσεις στις σπουδές τους, αλλά η συνέχεια φαντάζει δύσκολη», τόνισε η πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας της Σχολής Θετικών Επιστημών, του ΑΠΘ, καθηγήτρια και αναπληρώτρια πρόεδρος του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ Έφη Παπαθεοδώρου και πρόσθεσε: «Η Ελλάδα για να στηρίξει την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών και στον χώρο της επιστήμης πρέπει να διασφαλίσει τις κοινωνικές δομές που θα προσφέρουν στήριξη σε κάθε γυναίκα που θέλει να συνδυάσει επιστήμη και οικογένεια και να γαλουχήσει μια γενιά αντρών όπου η ισότιμη συμμετοχή τους στις οικογενειακές ευθύνες θα θεωρείται δεδομένη».

Ένα δεύτερο σημείο που ανέδειξε στην ομιλία της η κυρία Παπαθεοδώρου αφορά στην άνιση μεταχείριση των γυναικών στην ακαδημαϊκή τους ζωή που έχει να κάνει με την αντιμετώπισή τους στους χώρους παραγωγής της επιστήμης πανεπιστήμια, συνέδρια, ερευνητικά ινστιτούτα κλπ. Και κάλεσε το ακροατήριο να ανατρέξει στο παρελθόν όπου «υπάρχουν επιστημόνισσες η ερευνητική δουλειά των οποίων τους καπηλεύτηκε από συνεργάτες άντρες». Όπως είπε χαρακτηριστικά, «στον χώρο της βιολογίας είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Ροζαλίν Φράκλιν η οποία το ’51 μπαίνει σε δικό της εργαστήριο στο King’s College ως επιστημονικός συνεργάτης του Medical Research Council και δουλεύοντας στις περιθλάσεις των ακτίνων Χ πάνω σε βιολογικά μόρια και άρα και στο DΝΑ. Είναι η πρώτη που φωτογραφίζει την διπλή έλικα του DNA (η γνωστή φωτογραφία 51), την οποία υφαρπάζει κρυφά από το γραφείο της ο Wikins, τη δείχνει στον Watson που μπορεί και την ερμηνεύει και το 1962 οι Watson and Crick παίρνουν το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA. Στη Franklin δεν αναγνωρίζεται τίποτα!».

Σήμερα, πρόσθεσε η κυρία Παπαθεοδώρου, «τα πράγματα σαφώς είναι καλύτερα. Εντούτοις ο δρόμος είναι πολύ μακρύς. Και νομίζω ότι το πρώτο βήμα που εμείς οι ίδιες πρέπει να κάνουμε είναι από πολύ βαθιά μέσα μας να μας αναγνωρίσουμε το απόλυτο δικαίωμα στην ισότιμή συμμετοχή σε όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας».

«Η ‘’ψαλίδα’’ ανάμεσα στα φύλα για τα πεδία STEM, είναι πραγματική. Είναι ζήτημα που έχει μελετηθεί διεξοδικά και που προκαλεί ευρεία ανησυχία», συμπλήρωσε η Κοσμητόρισσα της Σχολής Θετικών Επιστημών, Χαρά Μυρτώ Αγάπη Χαραλάμπους και πρόσθεσε: «Τα στερεότυπα μας συνοδεύουν και λειτουργούν συνεργατικά για την ψαλίδα. Αναμφισβήτητα, το κλείσιμο της ψαλίδας θα ήταν ένα σημαντικό βήμα για την εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, για την επίτευξη μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Ως γυναίκες καλούμαστε να πάμε ενάντια στο ρεύμα και να σπάσουμε τα στερεότυπα- ενώ η κοινωνία καλείται να εκπαιδευθεί στο να δεχθεί αυτήν την αλλαγή πορείας».