Σε καθεστώς «παρακολούθησης» στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και ειδικά στη Θεσσαλονίκη, μπήκε το κουνούπι τίγρης, προκειμένου να είναι εφικτή η πρόβλεψη του επιπέδου όχλησης του, σε πενθήμερη βάση. Το τεράστιο δίκτυο με παγίδες από την εταιρεία Οικοανάπτυξη και η αξιοποίηση του, προς όφελος της δημόσιας υγείας.
Είναι πολύ επιθετικό, τσιμπάει κυρίως στη διάρκεια της ημέρας και είναι εν δυνάμει φορέας 24 αρμποϊών και αντιστοίχου αριθμού νοσημάτων, μεταξύ των οποίων ο δάγκειος αιμορραγικός πυρετός και ο ιός Ζίκα.
Το Aedes albopictus, γνωστό ως ασιατικό κουνούπι τίγρης, λόγω της ριγέ εμφάνισης του, εμφανίστηκε στη χώρα μας για πρώτη φορά το 2004 και καθώς αποτελεί ένα εξαιρετικά ευκαιριακό έντομο – με δυνατότητα εύκολης αναπαραγωγής – εξαπλώθηκε ταχύτατα σε πολλές περιοχές, ακόμη και σε κάποιες που δεν είχαν ποτέ πρόβλημα με κουνούπια.
Πλέον, σύμφωνα με τους επιστήμονες, το είδος έχει εγκατασταθεί για τα καλά στην Ελλάδα και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό, αλλά και να προετοιμαστούμε, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι άρχισε να μεταδίδει κάποια επικίνδυνη νόσο.
Η τεχνολογία ευτυχώς δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα για άλλη μια φορά, καθώς η εφαρμογή «Mosquito Vision» που ανέπτυξε για smartphones η εταιρεία Οικοανάπτυξη Α.Ε, – από τις πλέον γνωστές στην Ελλάδα, στα προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών – σε συνεργασία με τον τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, θα αρχίσει να προβλέπει και τα επίπεδα όχλησης του «τίγρη» σε πενθήμερη βάση, όπως κάνει μέχρι σήμερα άλλωστε και για άλλα είδη κουνουπιών (πχ Aedes caspius, και Culex pipiens).
Σε τι διαφοροποιείται το τίγρης, από τα υπόλοιπα κουνούπια
Όπως εξηγεί στο GRTimes ο Σπύρος Μουρελάτος, Βιολόγος με διδακτορικό στην Υδροβιολογία, και πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Οικοανάπτυξη Α.Ε, το Aedes albopictus προκαλεί μεγάλη όχληση στη διάρκεια της ημέρας, αντίθετα από τα άλλα είδη που είναι ενεργά το βράδυ και τη νύχτα.
Η επέλαση του είδους στη χώρα, απασχόλησε μέχρι το 2010 την επιστημονική κοινότητα, καθώς σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο, στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι πλέον είχε εγκατασταθεί για τα καλά στην Ελλάδα, έχοντας αναπτύξει πληθυσμούς όμως, ακόμη και σε περιοχές που παραδοσιακά δεν είχαν κουνούπια.
Αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι το κουνούπι τίγρης χρειάζεται ελάχιστη μόνο ποσότητα υγρασίας, ακόμη και σε εξαιρετικά μικρές επιφάνειες, προκειμένου να αφήσει τα αυγά του και αυτά να φτάσουν στο στάδιο του ακμαίου εντόμου μέσα σε λίγες μέρες.
Στην περιοχή προέλευσης του, στην Ασία, το φυσικό ενδιαίτημα του εντόμου ήταν τα δέντρα, στην Ελλάδα ωστόσο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει μάθει να πηγαίνει σε πολύ μικρές και εφήμερες εστίες.
«Δεν έρχεται από μεγάλα πλημμυρικά συστήματα, από ορυζώνες, έλη κτλ, όπως τα άλλα κουνούπια. Είναι πολύ πιο ευκαιριακό είδος και μπορεί πχ και σε ένα τάσι μιας γλάστρας να αφήσει τα αυγά του» αναφέρει ο κ. Μουρελάτος, προσθέτοντας πως ακόμη και αν η επιφάνεια στεγνώσει, όταν ξαναδεχτεί υγρασία το αυγό θα συνεχίσει τον κύκλο του μέχρι να τελειώσει το στάδιο της προνύμφης.
Όπως λέει εξάλλου στο GRTimes η Σάντρα Γκεβέρ (Sandra Gewehr), διευθύντρια στο τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της Οικοανάπτυξη Α.Ε, επαναλαμβανόμενες βροχοπτώσεις, όπως αυτές που είχαμε τις τελευταίες ημέρες, συνέβαλλαν στο να γεμίσουν νερό, όλα τα σκουπίδια, όλα τα δοχεία, όλα τα πεταμένα πράγματα όπως πχ τα μεταχειρισμένα λάστιχα, σε ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους και να μετατραπούν σε εν δυνάμει εστίες αναπαραγωγής.
Αντίθετα, μικρότερες επιπτώσεις στην αναπαραγωγική ικανότητα του Aedes albopictus, έχουν οι πολύ έντονες βροχοπτώσεις που όμως απέχουν πολύ χρονικά, η μια από την άλλη, ανεξάρτητα από τα χιλιοστά νερού που σημειώνουν.
Το mosquito vision ένα από τα καλύτερα «όπλα» ενάντια στο κουνούπι
Όπως παραδέχεται ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Οικοανάπτυξη Α.Ε, το «τίγρης» δυστυχώς δεν πρόκειται ποτέ, κανένα συλλογικό έργο καταπολέμησης κουνουπιών να το αντιμετωπίσει, γιατί αυτό θα έπρεπε να περιλαμβάνει μια απίστευτη διαδικασία καταπολέμησης, ακόμη και σε επίπεδο αυλής, γεγονός που είναι αδύνατο.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε όπως λέει, είναι να προβλέψουμε που και πότε θα ενοχλούν περισσότερο οι πληθυσμοί του Aedes albopictus, ώστε να ενημερώνεται το κοινό και να παίρνει τα μέτρα του, αλλά και οι αρμόδιοι φορείς σε περίπτωση που υπάρχει ξέσπασμα κάποιας ασθένειας που μεταδίδεται από το συγκεκριμένο είδος.
Αυτόν ακριβώς τον ρόλο, έχει το ερευνητικό έργο «RIS3 – Mosquito Vision» το οποίο γίνεται σε συνεργασία της Οικοανάπτυξη Α.Ε και του τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ και το οποίο χρηματοδοτείται από Ευρωπαϊκά κονδύλια, μέσω του ΕΠ Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020.
Όπως λέει ο κ. Μουρελάτος, στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου αναπτύχθηκε η εφαρμογή για smartphones, «Mosquito Vision» (φωτό παρακάτω), που ενημερώνει ήδη το κοινό με προβλέψεις για την όχληση από κουνούπια σε πενθήμερη βάση, ανά γεωγραφική περιοχή, τόσο για το βράδυ, όσο και για τη νύχτα.
Πλέον η Οικοανάπτυξη Α.Ε, στήνοντας ένα τεράστιο δίκτυο με παγίδες, θα μπορεί να συλλέγει δεδομένα ειδικά για το κουνούπι τίγρης και συνδυάζοντας τα με μετεωρολογικά κ.α δεδομένα, θα μπορεί να δημιουργήσει μια πολύ μεγάλη βάση δεδομένων που θα τροφοδοτεί το μοντέλο πρόγνωσης για την όχληση από το Aedes Albopictus στη διάρκεια της ημέρας.
Με πιο απλά λόγια, η εφαρμογή εκτός από το βράδυ και τη νύχτα, που αφορά πχ τα κουνούπια Aedes caspius και Culex pipiens (κοινό κουνούπι) αντίστοιχα, θα συμπεριλάβει και την ημέρα, διάστημα κατά το οποίο το τίγρης προκαλεί μεγάλη όχληση.
Η Θεσσαλονίκη στο «μικροσκόπιο» – Τα δύο είδη παγίδων
Σύμφωνα με την Σάντρα Γκεβέρ, χρησιμοποιούνται δύο τύποι παγίδων και δύο τύποι δικτύων για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων.
Ο ένας τύπος δικτύου, αφορά στα πολεοδομικά συγκροτήματα όπως αυτό της Θεσσαλονίκης, στα οποία στήθηκαν παγίδες με τη μορφή καμβά – πλέγματος (βλέπε φωτό παρακάτω) προκειμένου να καλύπτεται γεωγραφικά καλύτερα η πόλη. Ο δεύτερος τύπος αφορά στο περιαστικό σύστημα, δηλαδή στα χωριά της περιφέρειας. Στις περιοχές όπου υπήρχε και το κανονικό δίκτυο της Οικοανάπτυξη Α.Ε για την παρακολούθηση του ιού του Δυτικού Νείλου, αυτό ενισχύθηκε ειδικά για το κουνούπι τίγρης. Ο σκοπός των δικτύων είναι να υπάρχει η καλύτερη δυνατή αντιπροσώπευση σε επίπεδο δεδομένων, ώστε αυτά να βοηθούν περισσότερο στις σωστές προβλέψεις.
Έτσι λοιπόν, το τεράστιο αυτό δίκτυο αποτελείται από 60 θέσεις σε όλη την Κεντρική Μακεδονία, άλλες 76 που είναι εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, 30 θέσεις στη Δυτική Ελλάδα, 20 στην Κρήτη και 20 στη Δυτική Μακεδονία.
Όσον αφορά στις παγίδες, αυτές είναι προσεκτικά τοποθετημένες σε μελετημένα σημεία και είναι δύο τύπων.
Η μια είναι τύπου BG-GAT (Gravid Aedes Trap). Προσελκύει τα θηλυκά γονιμοποιημένα κουνούπια για ωοαπώθεση και τα παγιδεύει στο εσωτερικό της (φωτό παρακάτω).
Η δεύτερη είναι τύπου ovitrap (oviposition trap) που έχει μια ελαφρώς διαφορετική λειτουργία, όντας συνήθως πιο απλή κατασκευή, αλλά εξίσου αποτελεσματική στην προσέλκυση των θηλυκών γονιμοποιημένων κουνουπιών (φωτό παρακάτω).
«Πρέπει να δημιουργήσεις χρονοσειρές δεδομένων. Όσες περισσότερες περιπτώσεις έχεις παρατηρήσει, όσο περισσότερο μελετάς πως συμπεριφέρεται το κουνούπι, μετά από ποιες συνθήκες αναπαράγεται πιο πολύ κτλ, τόσο καλύτερα θα γίνονται τα μοντέλα πρόγνωσης και άρα και η εφαρμογή» αναφέρει η διευθύντρια του τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης της Οικοανάπτυξη Α.Ε.
Οι μεταδοτικές από τα κουνούπια ασθένειες και η χρησιμότητα της εφαρμογής
Παρότι εν δυνάμει φορέας πολλών και θανατηφόρων ασθενειών, το κουνούπι τίγρης στην Ελλάδα δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα να έχει μεταφέρει κάποια τέτοια ασθένεια, επισημαίνει ο κ. Μουρελάτος, υπογραμμίζοντας ωστόσο, πως επειδή υπάρχει ο φόβος ότι αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να αντιδράσουμε με τα σωστά εργαλεία, τη σωστή στιγμή, στο κατάλληλο μέρος, δίνοντας τεράστια σημασία στο θέμα της ενημέρωσης πολιτών και αρμόδιων αρχών.
«Για αυτό εγκαθιστούμε αυτό το δίκτυο πλέον και για αυτό και θέλουμε να το συνδυάσουμε με προβλέψεις, προκειμένου να μπορούμε να είμαστε, αυτό που λένε στα αγγλικά “proactive”. Δηλαδή όταν έχουμε συγκεκριμένες περιοχές και υπάρχουν υπόνοιες ότι μπορεί να υπάρξει κυκλοφορία μιας ασθένειας, τότε να μπορούμε να είμαστε πολύ πιο ενεργοί, αποτελεσματικοί και στοχευμένοι, κυρίως στο επίπεδο ενημέρωσης και αν χρειαστεί και στην εφαρμογή προγραμμάτων καταπολέμησης», τονίζει χαρακτηριστικά.
Σε αυτό το επίπεδο βοηθάει και η εφαρμογή «Mosquito Vision», η οποία προσπαθεί να προβλέψει την αφθονία των εντόμων και πιο συγκεκριμένα, πότε εμφανίζονται, σε ποιους αριθμούς, σε ποιες περιοχές ακριβώς και σε ποιες συνθήκες, ώστε να υπάρχει έγκαιρη ενημέρωση και να γίνονται οι κατάλληλες προειδοποιήσεις.
«Το mosquito vision θα είναι ένα από τα καλύτερα όπλα που θα έχουμε. Όσο το χτίζουμε και όσο το εμπλουτίζουμε, τόσο πιο αποτελεσματικό θα είναι. Βέβαια η πρόγνωση για το Aedes albopictus, είναι σημαντικά πιο δύσκολη, καθώς αυτό αναπαράγεται στην αυλή του καθενός», καταλήγει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Οικοανάπτυξη Α.Ε.
Στις 6 Ιουλίου, σεμινάριο για την καταπολέμηση κουνουπιών για την περίοδο 2022-2025
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον διαδικτυακό σεμινάριο για το ερευνητικό έργο «RIS3 – Mosquito Vision» που υλοποιείται από την Οικοανάπτυξη Α.Ε. και τον Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πρόκειται να διεξαχθεί στις 6/7/2022 και ώρα 10:00-12:00 π.μ.
Στόχοι του σεμιναρίου αυτού, που είναι το πρώτο από μια σειρά οκτώ σεμιναρίων με αντικείμενο την καταπολέμηση κουνουπιών για την περίοδο 2022-2025, είναι:
– Η εξοικείωση στην χρήση νέων τεχνολογιών συλλογής και διαχείρισης δεδομένων
– Η παρουσίαση εύχρηστων ηλεκτρονικών εφαρμογών για τη δημόσια διοίκηση και τους πολίτες
– Η ενημέρωση εν γένει σε θέματα επιδημιολογικού κινδύνου και τρόπων αντιμετώπισης
Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του σεμιναρίου στην παρακάτω εικόνα:
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΑΠΘ: Πιο έτοιμη από ποτέ η Κεντρική Μακεδονία για την αντιμετώπιση των κουνουπιών
Σε εξέλιξη το πρόγραμμα καταπολέμησης των κουνουπιών από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
