Η σημαντικότερη γιορτή αύριο και ανήμερα των Εισοδίων της Θεοτόκου για την Αμοργό και τη μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας. Πάνω από 2.000 επισκέπτες θα βρεθούν στο συγκλονιστικό μοναστήρι με τη μαγευτική θέα στο απέραντο γαλάζιο, συμμετέχοντας στον Εσπερινό, την Αγρυπνία και τη Θεία Λειτουργία.

Ρεπορτάζ: Ντέπυ Χιωτοπούλου (hiotopoulou@gmail.com)

Ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της Ορθοδοξίας, η μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας γαντζωμένη στα απόκρημνα βράχια της Αμοργού, στις Κυκλάδες, γιορτάζει στα Εισόδια της Θεοτόκου, στις 21 Νοεμβρίου, μία από τις κυριότερες και μεγαλύτερες Θεομητορικές εορτές του έτους.

Σήμα κατατεθέν της Αμοργού και πολιούχος της, η ιερά μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, προετοιμάζεται για να υποδεχθεί τους εκατοντάδες πιστούς που συρρέουν για τον εορτασμό της. Αποτελεί τη σημαντικότερη γιορτή για το νησί και αυτές τις ημέρες φθάνουν από τα γύρω νησιά – τις Μικρές Κυκλάδες (Δονούσα, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά)-, από τη Σαντορίνη, τη Νάξο, την Πάρο αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας για να προσκυνήσουν στη Χάρη της.

Τις τελευταίες ημέρες όλοι προετοιμάζονται για τη μεγάλη γιορτή. Οι εργασίες στη μονή δε σταματούν. Ασπρίζουν τα σκαλοπάτια, τα πεζούλια, τους τοίχους, οι γυναίκες καθαρίζουν τις εικόνες, φροντίζουν τους χώρους του μοναστηριού, ώστε να είναι όλα έτοιμα να υποδεχθούν τους πιστούς.

Το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών

Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2023

5:00 μ.μ. – 7:00 μ.μ. Αρχιερατικός Πανηγυρικός Εσπερινός

9:00 μ.μ. – 10:00 μ.μ. Παράκληση στην Παναγία

11:00 μ.μ.- Ιερά Αγρυπνία

Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2023

5:00 π.μ.-10:00 π.μ. Αρχιερατική Πανηγυρική Θεία Λειτουργία.

Τις ημέρες των Ιερών Ακολουθιών θα προσφερθούν εδέσματα στους προσκυνητές όπως φάβα, μπακαλιάρος, ‘ψημένη’ ρακί κλπ.

Σε υψόμετρο 300 μέτρων

Τριακόσια σκαλοπάτια θα χρειαστεί να ανηφορίσετε για να φτάσετε στη μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας. Η κατασκευή του μοναστηριού αποτελεί θαύμα δύναμης θελήσεως και ταυτόχρονα κομψοτέχνημα λευκό, δεμένο με τον σκούρο βράχο. Θεωρείται από πλευράς θέας και αρχιτεκτονικής μοναδικό στον κόσμο. Έχει κτισθεί σε κοίλωμα κάθετου βράχου, απόληξη του όρους Προφήτης Ηλίας, σε ύψος 300 μέτρα από τη θάλασσα και το αυτό ύψος προς το ξέφωτο του βράχου.

Η ίδρυση της μονής συνδέεται με τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό (1081 – 1118) ενώ το κτίσιμό της δεν συνταυτίζεται χρονικά με τις εικονομαχίες που ήταν προγενέστερες.

Σχετικά με την εικόνα της Παναγίας, λέγεται ότι επί εικονομαχίας, ερρίφθη στη θάλασσα από κάποια ευγενή κυρία της Ασίας ώστε να αποφευχθεί η καταστροφή της. Η παράδοση θέλει η εικόνα εκείνη να έρχεται με βαρκάκι στην Αμοργό, ακριβώς κάτω από το σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το περίλαμπρο Μοναστήρι.

Το όνομα της μονής

Το προσωνύμιο «Χοζοβιώτισσα» είναι μάλλον τοπική παραλλαγή που επικράτησε στην Αμοργό έναντι άλλων λόγιων τύπων του ονόματος της μονής που συναντάμε σε διάφορα έγγραφα του αρχείου της, και προέρχεται μάλλον από παραφθορά του «Χοζιβίτισσα» ή «Κοζιβίτισσα».

Είναι ενδιαφέρον, επίσης, ότι οι δυο εικόνες της Παναγίας στο μοναστήρι φέρουν στο ασημένιο «πουκάμισό» τους επιγραφή με το όνομα «Χωζιβίτισσα».

Η καταγωγή της εικόνας, σύμφωνα με τη προφορική παράδοση από το Χόζοβο ή Χόζοβα, φαίνεται να συνδέεται με το ελληνορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Χοζιβά στο επιβλητικό φαράγγι του Wadi Qielt που βρίσκεται στη Δυτική Όχθη στα εδάφη της Παλαιστίνης.

Το κτιριακό συγκρότημα

Το κτίριο ύψους 40 μέτρων και πλάτους μόλις 5 μέτρων, έχει 8 υπερκείμενους ορόφους που αναπτύσσονται σε μεγαλύτερο πλάτος αξιοποιώντας λειτουργικά τα κοιλώματα του βράχου. Η μικρή πέτρινη σκάλα που οδηγεί στην χαμηλή και στενή είσοδο στη ανατολική πλευρά της μονής, αντικατέστησε την ξυλόσκαλα που σηκωνόταν για να αποτρέψει την εισβολή ανεπιθύμητων επισκεπτών στους δύσκολους καιρούς των πειρατικών επιδρομών.

Από την είσοδο ξεκινά η στενή σκάλα που συνδέει τους ορόφους της μονής. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τράπεζα της μονής με την ξύλινη οροφή και το εντυπωσιακό μοναστηριακό τραπέζι. Στο ανώτερο σημείο του συγκροτήματος βρίσκεται το καθολικό με το κομψό καμπαναριό και την εξαιρετική πανοραμική θέα στο πέλαγος. Φιλοξενεί στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα, τη Δεσποτική εικόνα της Παναγίας της «Κτιτόρισσας», που αποκαλείται από τους μοναχούς και «Μαυρομάτα».

Στο προσκυνητάριο βρίσκεται η μικρή εικόνα της Παναγίας της «Χοζηβίτισσας» που προσφωνείται και «Ταξιδιώτισσα» και παραμένει κρυμμένη από τα βλέμματα πίσω από το ασημένιο της «πουκάμισο». Υπάρχουν και άλλες αξιόλογες φορητές εικόνες της Παναγίας, όπως η γνωστή ως «Σαμιώτισσα». Στην κάτω δεξιά πλευρά του τέμπλου ο επισκέπτης αντικρίζει την εικόνα της Πορταΐτισσας που έφθασε εδώ από το Άγιον Όρος. Είναι γνωστή σαν «Θεοτόκιο» ή μικρή Παναγιά. Η ασημοντυμένη εικόνα του Χριστού στα δεξιά της Ωραίας Πύλης χρονολογείται από το 1656. Στο προσκυνητάρι υπάρχει και η εικόνα του Αϊ Γιώργη του Βαλσαμίτη.

Η παράδοση

Μετά την ανεύρεση της εικόνας οι κάτοικοι έπρεπε να φτιάξουν εκκλησία για να στεγασθεί. Όμως, η παράδοση λέει ότι την ημέρα κτίζανε και το βράδυ όλα ήταν γκρεμισμένα. Τότε, ο πρωτομάστορας, βλέποντας τη απογοήτευση των συνανθρώπων του, παρακάλεσε την Παναγία να του φανερώσει τον τόπο όπου ήθελε να χτιστεί το μοναστήρι. Την επόμενη μέρα, μια έκπληξη περίμενε τους πιστούς Αμοργιανούς.

Πάνω σ’ έναν απόκρημνο βράχο, πολύ ψηλά από εκεί όπου σήμερα είναι χτισμένο το Καμπαναριό, ήταν καρφωμένη η σμίλα (καρφί), με το ζεμπίλι και όλα τα εργαλεία του πρωτομάστορα, δείγμα ότι εκεί ήθελε να ανεγερθεί ο ναός. Το καρφί του πρωτομάστορα έμεινε καρφωμένο στο βράχο μέχρι το 1956, οπότε κι άρχισε η απαλλοτρίωση των κτιρίων του μοναστηριού. Τότε, έπεσε στην αυλή του μοναστηριού και οι πιστοί θεώρησαν το γεγονός σημάδι αντίδρασης της Παναγίας στην απαλλοτρίωση. Η σμίλα βρίσκεται σήμερα σε προθήκη του καθολικού μαζί με τα ιερά λείψανα. Ο ασημένιος πολυέλαιος του 1749 και τα μπρούτζινα μανουάλια είναι αφιερώματα των πιστών.

Η μονή Χοζοβιώτισσας απέχει 2 χλμ. από την Χώρα της Αμοργού. Ηγούμενος της μονής είναι ο πατέρας Φιλάρετος, ενώ σταθερή αξία αποτελεί και ο πατέρας Σπυρίδων. Ώρες επίσκεψης της μονής 08.00 15.00 και 17.00 – 19.00 (τηλ. 22850 71274).

Τέλος να σημειώσουμε ότι με πρωτοβουλία του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων γίνονται προσπάθειες για την ένταξη της μονής της Παναγίας Χοζοβιώτισσας στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.