«Για έναν νέο ανθρωπισμό»

«Για έναν νέο ανθρωπισμό»

Ρεπορτάζ: Στέλλα Βενέρη

Προσωπικότητες που άφησαν ιστορία. Κράματα χαρακτήρα και ευφυΐας που αποδείχθηκαν προχωρημένα για την εποχή τους. ‘Άνθρωποι στοχαστές. Θνητοί πολεμιστές.

Εμπειρίες-φυλακτό που ακονίζουν τα μυαλά του σήμερα ή απλά μένουν -σιωπηλά και θαμμένα- στις σελίδες «χαμένων» βιβλίων και μαρτυριών.

Η ιστορία του Λευκού Ρόδου, η ζωή του Schweitzer, η γενοκτονία του Κονγκό. Γεγονότα που ανήκουν στο -σχεδόν- μακρινό παρελθόν. Ιστορίες που μένουν στο παρασκήνιο για τους περισσότερους σύγχρονους ανθρώπους. Παραδείγματα, όμως, που θα έπρεπε να κατέχουν μια θέση στον πνευματικό μας κόσμο, στην διαχρονική ανθρωπιστική παρακαταθήκη.

Για τον Θοδωρή Τσομίδη, υποψήφιο διδάκτορα του ανθρωπιστικού δικαίου στο πανεπιστήμιο του Λέιντεν, τα γεγονότα αυτά αποτελούν «ξυπνήματα», βουβές κραυγές «για έναν νέο ανθρωπισμό» αποτυπωμένες σε βιβλία.

Ο ανθρωπισμός…του καναπέ

Η ρόδα της ζωής γυρνάει συνέχεια με προορισμό τη δική σου πυξίδα. Οι επιλογές πολλές. Ο δρόμος ένας. Εκείνος που στρώνεις – όχι με τσιμέντα και χαλίκια αλλά με πράξεις. Ο ανθρωπισμός σου που έχει ταυτότητα, με τη δική σου υπογραφή. «Είναι πάρα πολύ εύκολο και το βλέπουμε στο τώρα, στο ιντερνέτ, στις ειδήσεις. Είναι πάρα πολύ εύκολο να βγεις και να γράψεις δακρύβρεχτα κείμενα για τις πληγές των ανθρώπων της Αφρικής, για τους μετανάστες αλλά στη πραγματικότητα να μην κάνεις κάτι στη ζωή σου για να σταθείς απέναντι σε αυτό που ο ίδιος διαπιστώνεις ως κακό. Έτσι μιλάμε για έναν ανθρωπισμό του καναπέ» σχολιάζει σχετικά με τον ανθρωπισμό που επικρατεί σήμερα.

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος, των λίγων ανθρώπων που έκαναν πολλά. «Στη συλλογή αυτή μιλάμε για ανθρώπους που αφενός κάνουν προταγμα τους έναν οικουμενικό ανθρωπισμό ο οποίος δεν έχει όρια. Αυτό είναι μια καινοτομία, ότι δεν θα περιορίζεται η αλληλεγγύη αυτών των ανθρώπων, που μελετούμε και αναδεικνύουμε το έργο τους, στα όρια της φυλής, των ομοθρήσκων τους. Η δεύτερη κοινή συνιστάμενη όλων αυτών των ανθρώπων είναι ότι απορρίπτουν τη βία ως μέσο. Γιατί το κάνουν αυτό; Γιατί ξεκινάνε με την αρχή ότι δεν πρέπει να βλάπτεις, γιατί και οι άνθρωποι που κάναν κακό στην ιστορία, στο μυαλό τους θεωρούσαν ότι υπηρετούσαν μια καλοσύνη. Ο ανθρωπισμός δεν μένει σε ένα αφηρημένο επίπεδο για εκείνες τις προσωπικότητες”.

«Για έναν νέο ανθρωπισμό»

Σχεδόν ένα χρόνο πριν, εκδόθηκε το βιβλίο «ΔΕ ΘΑ ΣΙΩΠΗΣΟΥΜΕ ΠΟΤΕ» ΟΙ ΠΡΟΚΥΡΗΞΕΙΣ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΡΟΔΟΥ (1942-1943)». Η ιστορία του Λευκού Ρόδου, μιας ομάδας φοιτητών του Πανεπιστημίου του Μονάχου, με ετερογενείς κοινωνικές, πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι οποίοι δημιούργησαν, μεσούντος του B’ Παγκοσμίου πολέμου, την πλέον εμβληματική αντιναζιστική οργάνωση της Γερμανίας. Με χαρακτηριστική φράση “Είμαστε όλοι ένοχοι, ένοχοι, ένοχοι” και που «αφορά εμάς, αφορά τα παροντικά και τα επερχόμενα εγκλήματα του πολιτισμού μας, αφορά εμάς και τα παιδιά μας στα χρόνια που έρχονται». Συμβάν που δεν περιέχεται σε σχολικά βιβλία και που αρκετοί ίσως να ακούν πρώτη φορά.

Αναφορικά με το Λευκό Ρόδο, ο κ. Τσομίδης λέει «Η μια δυνατότητα ήταν να γίνεις μέλος των SS, ήταν να πας να συμμετέχεις στα πογκρόμ των εβραίων. Αυτή ήταν η δυνατότητα ουσιαστικά που ακολουθεί την ιστορική νομοτέλεια, η πορεία των πράγματων. Είχες όμως και την δυνατότητα να γίνεις μέλος του λευκού ρόδου, είχες τη δυνατότητα να πας να κρύψεις έναν εβραίο και αυτό ακριβώς που εμάς μας ενδιέφερε ήταν να δείξουμε αυτή τη δυνατότητα, ότι σε όλες τις εποχές υπήρχε η δυνατότητα της καλοσύνης».

Το βιβλίο αυτό αποτελεί το πρώτο μέρος της σειράς βιβλίων «Για έναν νέο ανθρωπισμό» και στη συλλογή έρχεται να προστεθεί, από τον φθινόπωρο του 2020, η ζωή του Albert Schweitzer. Νομπελίστας, φιλόσοφος, μουσικός, ιατρός, θεολόγος, σύζυγος. Ο Αλβέρτο Σβάιτσερ, ο γιατρός των φτωχών της Αφρικής, είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίο και «αναζητά την ηθική πρόταση του Αλβέρτου Σβάιτσερ». Ο Σβάιτσερ υπενθυμίζει τις ευθύνες του δυτικού πολιτισμού για τα ιστορικά εγκλήματα που έχει διαπράξει, καταγγέλλει τον εθνικισμό και την παράλογη κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών και προτείνει το δέος μπροστά στο θαύμα της ζωής ως ηθικό πρόταγμα της ανθρωπότητας».

Μετράμε 100 χρόνια από τότε που ο Σβάιτσερ εγκατέλειψε αυτό τον κόσμο, όχι όμως χωρίς να έχει προσθέσει το δικό του λιθαράκι στην ιστορία του ανθρωπισμού. Ένας αιώνας που η ζωή εξελίσσεται, τα βιβλία ιστορίας διογκώνονται, τα προβλήματα παραμένουν προβλήματα –τουλάχιστον τα περισσότερα στο σύνολό τους. «Εγώ θέλω να πάω εκεί που η φτώχεια και η εξαθλίωση είναι μεγαλύτερη, εκεί θέλω να πάω να βοηθήσω» Παίρνοντας αυτό το νήμα της σκέψης του που υπηρέτησε, ο κ. Τσομίδης υπογραμμίζει ότι και σήμερα ο Σβάιτσερ θα πήγαινε εκεί όπου η εξαθλίωση είναι μεγαλύτερη. «Και δυστυχώς η εξαθλίωση εξακολουθεί να είναι μεγαλύτερη εκεί που πάει ο Σβάιτσερ, στην Αφρική. Στον τρίτο κόσμο».

Λίγα λόγια για την σειρά βιβλίων

«Αυτή η σειρά είναι μια ιδέα που προϋπήρχε και αφορούσε μια σειρά τίτλων που θα παρουσίαζε το παράδειγμα ανθρώπων οι οποίοι προτείναν κάποιες συγκεκριμένες ποιότητες και αξίες, την ευγένεια, την καλοσύνη, την αγάπη, την αλληλεγγύη μπροστά σε προκλήσεις της εποχής τους. Και αυτές οι ποιότητες αυτών των ανθρώπων και το έργο αυτών των ανθρώπων ερχότανε να αντιταχθεί σε μια επικουρική νομοτέλεια που λέει ότι η ιστορία προχωράει διαρκώς με πολέμους με σφαγές με το μίσος όλα αυτά δηλαδή που διαβάζουμε σε ένα βιβλίο ιστορίας. Που έρχεται λοιπόν να τοποθετηθεί αυτή η σειρά; Η σειρά παίρνει υπόψιν αυτό το δίπολο το πόλεμος- μίσος από την μια και από την άλλη αλληλεγγύη και συμφιλίωση και προσπαθεί να δείξει ότι οι αξίες της ευγένειας και της καλοσύνης είναι εφικτές ακόμα και σε περιόδους που φαίνονται σκοτεινές για τον άνθρωπο» αναφέρει ο κ. Τσομίδης.

Ακροβατώντας στο σχοινί της ζωής, της ιστορίας φτάνουμε στο σήμερα. Στην έννοια του ανθρωπισμού που έχει ντυθεί με πολλά πανωφόρια χωρίς ωστόσο να έχει βρει το πιο ταιριαστό, εκείνο της συλλογικότητας, του ανθρώπου μέσα στο σύνολο μιας κοινωνίας και όχι εκείνου που προάγει τον ατομικισμό. «Η μεγάλη πρόκληση για εμάς είναι το πως είναι δυνατόν να εκφραστεί αυτό συλλογικά σε μια εποχή που δεν υπάρχουν πλέον συλλογικά μέσα» καταλήγει ο κ. Τσομίδης.

Δείτε τις ειδήσεις από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο στο GRTimes.gr

Ακολουθήστε το GRTimes στο Google News και ενημερωθείτε πριν από όλους

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

go-to-top