Ελιά και Ελαιόλαδο, αποτελούν στην κυριολεξία «πράσινο χρυσό» για το ελληνικό αγροτοδιατροφικό κλάδο και η χώρα μας θα πρέπει να αξιοποιήσει τα ερευνητικά αποτελέσματα και τις σύγχρονες καλλιεργητικές πρακτικές, που εξασφαλίζουν συνδυαστικά την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας , με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και τη μέγιστη περιβαλλοντική προστασία από τη χρήση παραγωγικών πόρων και καλλιεργητικών εισροών.
Το πως μπορεί να επιτευχθεί αυτός ο στόχος και τις προσπάθειες που γίνονται από πλευράς της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, εν’ όψει του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ελιά, εξηγεί στο GRTimes.gr o διευθυντής του Κέντρου Ελιάς ΚΡΙΝΟΣ του Perrotis College και επικεφαλής του μεταπτυχιακού προγράμματος «Αειφορική Γεωργία και Διαχείριση» Δρ.Αθανάσιος Γκέρτσης.
– Γιατί λήφθηκε απόφαση δημιουργίας του Κέντρου Ελιάς ΚΡΙΝΟΣ;
«Οι παγκόσμιες και ραγδαίες εξελίξεις της τελευταίας 20ετίας στον τομέα της Ελαιοκομίας απαιτούν αναπροσαρμογές που αφορούν τον τρόπο καλλιέργειας της ελιάς, νέα συστήματα παραγωγής χαμηλού κόστους αλλά και ποιοτικού ελαιολάδου, την κλιματική αλλαγή, τις καταναλωτικές συνήθειες που χαρακτηρίζονται από την αύξηση κατανάλωσης ελαιολάδου και την αναγνώριση της διατροφικής αξίας της ελιάς και του ελαιολάδου . Αυτές οι νέες προκλήσεις ήταν οι κυριότεροι λόγοι δημιουργίας του ΚΕΚ.
«Παράλληλα, εξίσου σημαντικοί λόγοι για το Perrotis College της Αμερικανικής Γεωργικής Σχόλης Θεσσαλονίκης ήταν:
α) η ανάγκη επικαιροποίησης των ακαδημαϊκών και ερευνητικών μας προγραμμάτων , με έμφαση στα δύο κυρία φυτικά είδη της Ελλάδος και της Μεσόγειου: την ελιά και το αμπέλι.
β) η ανάγκη δημιουργίας ενός Κέντρου Ελιάς, ανάλογου με το UC Davis Olive Center, ΗΠΑ, με το οποίο έχουμε συνάψει επίσημη συνεργασία από το 2013. Το Κέντρο μας δημιουργήθηκε με στόχο να αποτελέσει σημείο αναφοράς, ενημέρωσης, στοχευμένης έρευνας, διαλόγου και υποστήριξης του ελαιοκομικού τομέα, από την πρωτογενή παραγωγή έως και το μάρκετινγκ των τελικών προϊόντων και υποπροϊόντων επεξεργασίας ελιάς και ελαιολάδου».
– Η Σχολή είχε παραδοσιακό ελαιώνα πριν το 2010; Το 2010, τι φυτεύσεις έγιναν;
«Στην ΑΓΣ υπάρχουν περισσότερα από 1500 ελαιόδεντρα, κυρίως επιτραπέζιες ποικιλίες, διασκορπισμένα σε όλη την έκταση και φυτεμένα σε διάφορες χρονολογίες. Έτσι οι ηλικίες των δένδρων μας ποικίλουν από 4-80 ετών! Ο νέος «Εκπαιδευτικός-Ερευνητικός-Επιδεικτικός» Ελαιώνας πυκνών φυτεύσεων δημιουργήθηκε στα τέλη του 2010, σε μια έκταση τριών περίπου στρεμμάτων . Σκοπός του ελαιώνα είναι να αξιολογηθούν τα νέα συστήματα παραγωγής ελαιολάδου, σε γραμμικά σχήματα και πυκνές φυτεύσεις που είναι προσαρμοσμένα στην εξ’ ολόκληρου μηχανική συγκομιδή. Στα πυκνά συστήματα φυτεύονται από 50-170 δένδρα ανά στρέμμα ενώ στις παραδοσιακές φυτεύσεις μόλις 20-40».
-Σε αυτά τα χρόνια λειτουργίας του Κέντρου, ποιές πρακτικές και τεχνικές έχουν δοκιμαστεί και ποιά συμπεράσματα προκύπτουν από όσα εφαρμόζονται σύμφωνα με την ελαιοκομική τακτική που έχει υιοθετήσει ο KΡΙΝΟΣ;
«Σύμφωνα με τα διεθνή αλλά και τα δικά μας διαχρονικά δεδομένα της τελευταίας 10ετίας, πρόεκυψαν τα εξής πρακτικά συμπεράσματα που μεταφέρουμε σε παραγωγούς και κάθε ενδιαφερόμενο
3.1. Ανάπτυξη των πυκνών συστημάτων: Στην Ελλάδα αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς κυρίως λόγω της σχετικής Νομοθεσίας που δεν τα επιδοτεί όπως τα παραδοσιακά, της έλλειψης επαρκούς αριθμού ειδικών ελαιοσυλεκτικών μηχανημάτων, της έλλειψης τεχνογνωσίας και συμπεριφοράς αυτών των συστημάτων και της σχετικής παραπληροφόρησης από «αρμοδίους» στο χώρο της ελαιοκομίας, με κίνητρα κυρίως οικονομικά. Αντίθετα, εξαπλώνονται ταχύτερα στην Μεσόγειο, Μέση και Άπω Ανατολή, ΗΠΑ, Αυστραλία, Αργεντινή, Χιλή ακόμη και σε περιοχές με όχι ιδιαίτερα «Μεσογειακό Κλίμα», λόγω της κλιματικής αλλαγής που επηρέασε και την καλλιέργεια ελιάς.
3.2. «Παραγωγικότητα και ποιότητα ελαιολάδου» με τα πυκνά συστήματα: Υπάρχουν αξιόλογα αποτελέσματα απόδοσης, συγκρίσιμα με τα παραδοσιακά και μάλιστα υπερέχουν ποιοτικά, κυρίως λόγω του γρήγορου και ορθότερου τρόπου και χρόνου συγκομιδής τους.
3.3. Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα των πυκνών γραμμικών συστημάτων είναι το κόστος συγκομιδής , που αποτελεί μόλις το 10%-15% του συνολικού κόστους, ενώ στις παραδοσιακές καλλιέργειες το 70%-80%, αντίστοιχα.
3.4. Η χαμηλότερη άρδευση και λίπανση με τα νέα αυτά συστήματα έδωσαν συγκρίσιμα αποτελέσματα με τη συμβατική, άλλα υπερέχουν στην αποδοτικότητα χρήσης εισροών (άρδευσης και λίπανσης), ενώ οι διαφυλλικές λιπάνσεις με βιοδιεγέρτες αύξησαν την παραγωγή, την υγεία των φυτών και μείωσαν τις προσβολές από ασθένειες και έντομα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μας».
– Ελληνικές ή και ξένες ποικιλίες; Ελιές για λάδι ή επιτραπέζιες; Τι μελετάτε στον ΚΡΙΝΟ;
«Από τις δυο ποικιλίες που αξιολογούμε διαχρονικά (η Ελληνική Κορωνέϊκη και η Ισπανική Αρμπεκίνα), υπερέχει σαφώς η Κορωνέϊκη, σε απόδοση, τόσο ως αγουρέλαιο, αν συλλεχτεί νωρίτερα όσο και ως ώριμο ελαιόλαδο, αν συγκομισθεί στο κανονικό στάδιο ωρίμανσης. Όμως προς το παρόν ,τα συστήματα μηχανικής αφορούν παραγωγή μόνο ελαιοποιήσιμων ποικιλιών/κλώνων προσαρμοσμένων σε πυκνές φυτεύσεις και όχι επιτραπέζιας ελιάς».
-Γιατί θα πρέπει να μας ενδιαφέρουν μέθοδοι εντατικής καλλιέργειας και μηχανικής συγκομιδής των καρπών;
«Συνοπτικά και για τους παρακάτω λογούς:
Α. Η χειροσυλλογή αναφορικά με κόστος και εργατικό δυναμικό προβληματίζει καθώς τα κόστη ανεβαίνουν και το εργατικό δυναμικό γίνεται δυσεύρετο. Υποστηρίζεται ακόμη από αναλυτές ότι οι εργάτες χειροσυλλογής απαρτίζουν μια «κλειστή ομάδα» που μελλοντικά θα ελέγχει, θα διαμορφώνει τιμές αλλά και την αγορά ελαιώνων στο άμεσο μέλλον, λόγω αδυναμίας συγκομιδής από τους ίδιους παραγωγούς.
Β. Οι διεθνείς εξελίξεις θα επηρεάσουν μελλοντικά την παγκοσμία αγορά και η χώρα μας θα μεταπέσει από την 3η θέση που κατέχει έως σήμερα στην παραγωγή ελαιολάδου, σε χαμηλότερες θέσεις σε λίγα χρονιά, όπως είχα διαγνώσει και επισημάνει από το 2013 σε παρουσιάσεις μου, με ότι αυτό αφορά για ένα από τα κύρια εξαγώγιμα και διατροφικά μας προϊόντα.
Γ. Η ποιότητα του ελληνικού ελαιολάδου, αν και είναι γενικά υψηλή, μπορεί και πρέπει να αυξηθεί όπως και να επισημανθούν παράλληλα τα γευσιγνωστικά χαρακτηριστικά του και η διατροφική του αξία ως «λειτουργικού» τροφίμου (ειδικής κατηγορίας)»
– Στις νέες συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, η καλλιέργεια των ελαιόδενδρων δείχνει να έχει μεγαλύτερες αντοχές στην άνοδο της θερμοκρασίας ή μικρότερες, σε σχέση με άλλες καλλιέργειες;
«Η ελιά όπως και όλες οι καλλιέργειες, επηρεάζεται διαφορετικά από την κλιματική αλλαγή, κυρίως από την μέση αύξηση της θερμοκρασίας, τη διάρκεια και ένταση των χαμηλών θερμοκρασιών και των περιόδων παρατεταμένης ξηρασίας. Βέβαια, η ελαιοποιήσιμη ελιά είναι ένα ξηροθερμικό είδος με αντοχή στην ξηρασία, αλλά όπου υπάρχουν δυνατότητες άρδευσης, πολλαπλασιάζεται η απόδοση σε καρπό.
«Έτσι η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει το Βόρειο και Νότιο γεωγραφικό πλάτος καλλιέργειας της ελιάς κατά 2-4 μοίρες, γεγονός που καθιστά δυνατή την καλλιέργεια ελιάς βορειοτέρα αλλά και νοτιότερα».
-Που θα εστιάσει το 2ο Συνέδριο Ελιάς που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο;
«Στο 2ο Διεθνές και Πανελλήνιο Συνέδριο που διοργανώνεται από το ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΙΑΣ ΚΡΙΝΟΣ στις 3 και 4 Ιουνίου 2021, θα δοθούν απαντήσεις και επικαιροποιημένες εξελίξεις σε όλα τα ερωτήματα σας αλλά και σε θέματα τυποποίησης, εμπορίας και μάρκετινγκ. Οι θεματικές του ενότητες καλύπτουν όλο το φάσμα της ελαιοκομίας, θα είναι διαδικτυακό με δωρεάν συμμετοχή και θα εκδοθούν πλήρη πρακτικά με όλες τις παρουσιάσεις καθώς και βιντεοσκοπημένο υλικό, που θα είναι διαθέσιμο σε όλους τους ενδιαφερομένους. Η πρώτη μέρα θα είναι ένας ανοικτός διάλογος σε όλη την Ελλάδα με παραγωγούς, ερευνητές, μεταποιητές. Στη δεύτερη μέρα, ειδικοί Έλληνες και Διεθνείς ομιλητές θα αναπτύξουν επίκαιρα θέματα στην αγγλική γλώσσα. Επίσης θα παρουσιάσουν και σύντομες εργασίες σε μορφή αναρτημένων ανακοινώσεων» .
Πληροφορίες στην ιστοσελίδα: https://www.perrotiscollege.edu.gr/συνέδριο-κέντρουελιάς/ και
https://www.medevents.gr/congress/olive2021?lang=1#/content-top
