Σε έναν σκληρό και μακροχρόνιο αγώνα, μπορούν να εξελιχθούν για τους συγγενείς θυμάτων από δυστυχήματα, οι νομικές διαδικασίες για αποζημιώσεις. Μέχρι και 23 χρόνια πέρασαν για να πάρουν αποζημίωση, συγγενείς θυμάτων από την τραγωδία του Γιάκοβλεφ στα Πιέρια Όρη το 1997 – Τι δηλώνουν στο GRTimes, ο Γιάννης Κουμπούρας, γιος θύματος και ο δικηγόρος Μάρκος Φλώρος ο οποίος εκπροσωπούσε 10 οικογένειες θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας.
Σε μακροχρόνιες, πολύπλοκες και ιδιαίτερα επίπονες και ψυχοφθόρες, μπορούν να εξελιχθούν οι νομικές διαδικασίες για αποζημιώσεις σε συγγενείς θυμάτων πολύνεκρων δυστυχημάτων, όπως δείχνει και η υπόθεση με το τραγικό αεροπορικό δυστύχημα συντριβής του Γιάκοβλεφ στα Πιέρια Όρη, στις 17 Δεκεμβρίου 1997.
Και μπορεί το αεροπορικό δυστύχημα να είναι διαφορετική υπόθεση από αυτήν του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, νομικά ωστόσο υπάρχουν ομοιότητες, καθώς και στις δύο περιπτώσεις το δημόσιο εμπλέκεται με κάποιον τρόπο και όπως γίνεται συνήθως σε αντίστοιχα γεγονότα, ο πλήρης καταλογισμός των ευθυνών και η διεκδίκηση αποζημιώσεων από τα θύματα ή τις οικογένειες τους, στην Ελλάδα τουλάχιστον μπορεί να αποδειχτούν εξαιρετικά χρονοβόρες διαδικασίες.
Μεγάλος ο εμπαιγμός του δημοσίου
Ο Γιάννης Κουμπούρας, δημοσιογράφος, είχε χάσει τον πατέρα του στο Γιάκοβλεφ και όπως δήλωσε στο GRTimes, από το 1997 οπότε και συνέβη το τραγικό δυστύχημα, μόλις το 2020 πήρε την αποζημίωση από το Ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή 23 χρόνια μετά.
Όπως εξηγεί, αυτή η αδικαιολόγητη και ανάλγητη καθυστέρηση και ταλαιπωρία για τους συγγενείς, προκλήθηκε από το Δημόσιο με αλλεπάλληλες εφέσεις, με μειώσεις στο αρχικό τίμημα της αποζημίωσης και με συστηματικές προσπάθειες για αποποίηση των ευθυνών.
Κάποιοι από τους συγγενείς όπως λέει, δεν πρόλαβαν να δουν τις αποζημιώσεις γιατί πέθαναν, ενώ υπήρξαν και μεγάλες αδικίες όπως η ηθική ικανοποίηση για κάποια παιδιά, που επειδή ήταν μικρά το δικαστήριο έκρινε ότι δεν κατάλαβαν την οδύνη.
«Ο εμπαιγμός του δημοσίου σε αυτό το κομμάτι είναι μεγάλος. Υπήρχαν οικογένειες που δεν μπορούσαν να έχουν τα προς το ζην. Μια μάνα με τρία παιδιά πχ που έχασε τον σύζυγό της, τι να περιμένει και τι να κάνει; Ο μικρός ο γιος της που ήταν μηνών τότε, δεν πήρε χρήματα, γιατί θεώρησε το δικαστήριο ότι ήταν μικρός και δεν καταλάβαινε. Δεν αναγνώρισε ότι όλο αυτό το διάστημα το παιδί δεν είχε ούτε την παρουσία, ούτε τον μισθό του πατέρα» επισημαίνει ο κ. Κουμπούρας.
Ο 50χρονος σήμερα δημοσιογράφος, ο οποίος όταν έχασε τον πατέρα του ήταν 25 χρονών, περιγράφει την όλη διαδικασία όχι απλά ως επίπονη, αλλά ως τραγική.
Από το χωριό του, την Αιανή Κοζάνης, στη διάρκεια του δυστυχήματος χάθηκαν επτά άτομα και άλλα 4-5 ήταν από τη γύρω περιοχή και επέστρεφαν από την Ουκρανία όπου είχαν πάει για να εργαστούν σε κατασκευαστική εταιρεία. Για κάποιους, τονίζει, άλλαξε όλη τους η ζωή από τότε και «η κατακλείδα είναι πως ό,τι αποζημίωση και να έρθει, δεν υπάρχει γυρισμός».
«Θυμάμαι ήταν ένας ποδοσφαιριστής που έπαιζε στον Πανσερραϊκό τότε, Ουκρανός, η γυναίκα του οποίου ερχόταν με τα δύο του παιδιά. Τα έχασε όλα. Όλη την οικογένεια εν μια νυκτί» αναφέρει.
Ήθελαν να αποποιηθούν τις ευθύνες – Αυτό που γίνεται και στα Τέμπη
Ο ίδιος, έχοντας παραβρεθεί σε όλες τις δίκες που ακολούθησαν, δηλώνει πως σε αυτές τις περιπτώσεις «τα πράγματα θα έπρεπε να είναι στάνταρ» και οι προβλέψεις τέτοιες που να μην υφίσταται καμία άλλη ταλαιπωρία για τους συγγενείς των θυμάτων, που βίωσαν ανείπωτο πόνο.
Παρόλα αυτά, ο κ. Κουμπούρας δηλώνει πως στις δίκες η προσπάθεια που γινόταν ήταν όχι για τη δικαίωση των θυμάτων, αλλά για την αποποίηση των ευθυνών. «Έβλεπες παντού ότι ήθελαν να αποποιηθούν τις ευθύνες. Ότι δεν υπάρχουν ευθύνες. Αυτό που γίνεται και τώρα στα Τέμπη. Δεν υπάρχουν ευθύνες… Ήταν τα λάθη του πιλότου και μια σειρά από πράγματα… Χάρτες ενημερωμένους για το σύστημα προσέγγισης, αλλά το σύστημα προσέγγισης δεν λειτουργούσε κτλ. Προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αποποιηθούν την ευθύνη» επισημαίνει .
Σε ερώτηση τέλος για το τι θα έλεγε αν είχε την ευκαιρία, σε κάποιον από τους συγγενείς θυμάτων του δυστυχήματος των Τεμπών, ο κ. Κουμπούρας δήλωσε χαρακτηριστικά: «Θα πω κάτι που μου είπε μια κυρία, εκεί που περιμέναμε στο νοσοκομείο για να κάνουμε την αναγνώριση των θυμάτων. Μου είπε «ποτέ μη σου δώσει ο θεός όσα μπορείς να αντέξεις». Αυτή η φράση μου είχε μείνει. Μπορείς να τα αντέξεις. Όλα μπορείς να τα αντέξεις, αλλά να μη στα δώσει ο θεός».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δυστύχημα στα Tέμπη: Τα 11 μέτρα στήριξης συγγενών θυμάτων, τραυματιών και επιβαινόντων
Μ. Φλώρος, δικηγόρος συγγενών: Τα διοικητικά δικαστήρια αργούν πολύ
Τα τακτικά δικαστήρια τελειώνουν πιο νωρίς, ωστόσο στα διοικητικά δικαστήρια προφανώς οι διαδικασίες είναι τέτοιες που διαρκούν σε βάθος χρόνου, δηλώνει ο Μάρκος Φλώρος, δικηγόρος ο οποίος εκπροσωπούσε συνολικά 10 οικογένειες θυμάτων από το δυστύχημα του Γιάκοβλεφ, εννέα από τον νομό Κοζάνης και άλλη μια από τον Πειραιά.
Όπως λέει στο GRTimes, οι πελάτες του αποζημιώθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο περίπου 17 χρόνια μετά τη στιγμή κατάθεσης της αγωγής, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο μόλις πρόπερσι έκλεισε η υπόθεση για άλλους δύο, με την καθυστέρηση να οφείλεται στο γεγονός ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε στείλει ξανά την υπόθεση στο Εφετείο.
«Οι πρώτοι από το δημόσιο αποζημιώθηκαν αν θυμάμαι καλά γύρω στο 2014 – 2015 που τέλειωσε και η υπόθεση στο ΣτΕ. Εγώ είχα βγει στη σύνταξη όταν πληρώθηκαν οι δύο τελευταίοι» υπογραμμίζει.
Ο κ. Φλώρος τονίζει πως οι συγγενείς δεν είναι απαραίτητο να περιμένουν να τελεσιδικίσει στο ποινικό σκέλος η υπόθεση πριν κάνουν τις αγωγές για αποζημιώσεις. Αλλά, όπως προσθέτει, συνήθως όταν υπάρχει αμφιβολία για το κατά πόσο υπάρχει ευθύνη ή όχι του Δημοσίου ή των υπαλλήλων του, μπορεί να χρειαστεί να περιμένουν να τελεσιδικίσει. Διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος να κριθεί στο ποινικό πως κάποιοι από τους εναγόμενους δεν είχαν ευθύνες και να απορριφθεί η αγωγή στη συνέχεια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τραγωδία στα Τέμπη: Η Hellenic Train ανακοίνωσε προκαταβολές αποζημίωσης για τις οικογένειες των θυμάτων
Εξηγώντας τους λόγους των καθυστερήσεων, ο κ. Φλώρος αναφέρει πως το δημόσιο είναι υποχρεωμένο τουλάχιστον να ασκήσει έφεση προκειμένου να τελεσιδικίσουν οι αποφάσεις πριν δοθούν οι αποζημιώσεις. Όπως δηλώνει, επί κυβέρνησης Σαμαρά είχε ψηφιστεί νόμος που υποχρέωνε τους δικαιούχους, αν ήθελαν να εκτελέσουν μια απόφαση εφετειακή, εφόσον ακόμα εκκρεμούσε το ένδικο μέσο της αίτησης ακύρωσης στο ΣτΕ – αν ήθελαν να επιδιώξουν την καταβολή της αποζημίωσης – θα έπρεπε να καταθέσουν ισόποση εγγυητική, κάτι βέβαια που κανένας ιδιώτης δεν μπορούσε να κάνει, δεδομένου πως τα χρήματα είναι συνήθως πολλά σε αυτές τις περιπτώσεις.
«Τώρα στο δυστύχημα των Τεμπών είδαμε ότι θα δώσει εντολή η κυβέρνηση να εξοφληθούν οι αποζημιώσεις, με τις πρωτόδικες αποφάσεις. Αυτό είναι πολιτικό θέμα, αλλά θα πρέπει να ψηφίσει και νόμο για να τροποποιηθεί το υπάρχον νομικό πλαίσιο. Ή υπάρχει περίπτωση οι νομικοί σύμβουλοι του Δημοσίου να προτείνουν συμβιβασμούς με ειδική αιτιολόγηση ότι πχ είναι συμφέροντες και για το Δημόσιο και να συμβιβαστούν σε εκείνο το στάδιο. Αλλά ποιος νομικός θα αναλάβει αυτήν την ευθύνη, είναι ένα άλλο θέμα» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Φλώρος.
Σύμφωνα με τον νομικό, το Δημόσιο θα πρέπει προφανώς να αναγνωρίσει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί στην υπόθεση των Τεμπών και αυτό όπως είπε, θα το κάνει γιατί δεν έχει περιθώρια και γιατί κατά τη γνώμη του είναι οφθαλμοφανές ότι έχει και αυτό ευθύνες.
Καταλήγοντας σημείωσε πως και στην υπόθεση του Γιάκοβλεφ, οι ευθύνες του Δημοσίου προέκυψαν από τις παραλείψεις των δύο ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας που είχαν καταδικαστεί σε 5 χρόνια και 4 και 8 μήνες.
Να σημειωθεί πως με βάση τα 11 μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για τα θύματα του δυστυχήματος των Τεμπών και ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις δικαστικές διαδικασίες, «προς επίσπευση καταβολής των αποζημιώσεων, θα ληφθεί νομοθετική μέριμνα για τη διευκόλυνση της εκτελεστότητας των αποφάσεων από τον πρώτο βαθμό».
Το δυστύχημα του Γιάκοβλεφ
Το δυστύχημα σημειώθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1997, όταν το ουκρανικό επιβατικό αεροπλάνο προερχόμενο από το Κίεβο κατέπεσε στα Πιέρια Όρη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους όλοι οι επιβαίνοντες. Ένα C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας, που επρόκειτο να συμμετάσχει στις έρευνες εντοπισμού του, συνετρίβη στα όρια Αττικής και Βοιωτίας. Συνολικά, από τα δύο αυτά αεροπορικά δυστυχήματα έχασαν τη ζωή τους 75 άνθρωποι, αναφέρει το sansimera.gr.
Το περιστατικό με τη μοιραία κατάληξη άρχισε να ξετυλίγεται το μεσημέρι της 17ης Δεκεμβρίου 1997, όταν από το Κίεβο απογειώθηκε ένα Μπόινγκ 737 της ουκρανικής αεροπορικής εταιρείας «Αεροσβίτ» με προορισμό τη Θεσσαλονίκη και ενδιάμεσο σταθμό την Οδησσό. Όμως, το αεροπλάνο παρουσίασε μηχανικό πρόβλημα και στην Οδησσό αντικαταστάθηκε από ένα άλλο αεροπλάνο τύπου Γιάκοβλεφ (Yak-42), ρωσικής κατασκευής. Το αεροπλάνο απογειώθηκε αργά το απόγευμα με 62 επιβάτες (34 Έλληνες, 24 Ουκρανούς, 2 Πολωνούς κι ένα Γερμανό) και οκταμελές πλήρωμα. Οι Έλληνες επιβάτες ήταν εργαζόμενοι σε ελληνική τεχνική εταιρεία, που είχε αναλάβει έργα στην Ουκρανία κι επέστρεφαν στην πατρίδα για τις εορτές των Χριστουγέννων.
Το «Γιάκοβλεφ» προσέγγισε το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης γύρω στις 9 το βράδυ, με σχετικά καλό καιρό για την εποχή. Υπήρχε πυκνή νέφωση, αλλά η ορατότητα ήταν καλή κάτω από τα σύννεφα. Αν και έμπειροι, ο πιλότοι του αεροσκάφους δεν κατόρθωσαν να τo προσγειώσουν. Με εντολή του πύργου ελέγχου κατευθύνθηκαν βόρεια για να επιχειρήσουν νέα προσγείωση, αλλά για αδιευκρίνιστους λόγους το αεροσκάφος κινήθηκε δυτικά-νοτιοδυτικά και χάθηκε από τα ραντάρ.
Αμέσως σήμανε συναγερμός και μέσα στη νύχτα άρχισε η επιχείρηση ανεύρεσης του αεροσκάφους. Οι πρώτες έρευνες στράφηκαν προς την περιοχή του Ολύμπου, αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα. Η ευρύτερη περιοχή χτενίστηκε κυριολεκτικά από επίγειες και εναέριες δυνάμεις, ακόμη και από το Ναυτικό. Οι ημέρες περνούσαν και το «Γιάκοβλεφ» παρέμενε άφαντο.
Τελικά, το πρωί της 20ης Δεκεμβρίου, λύθηκε το μυστήριο. Το αεροπλάνο είχε συντριβεί στα Πιέρια Όρη, σε ύψος 1.006 μέτρων, κοντά στην κορυφή «Πέντε Πύργοι», 45 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Τα συντρίμμια του βρέθηκαν χωμένα μέσα στα χιόνια και ήταν προφανές ότι κανείς από τους 70 επιβαίνοντες δεν είχε επιζήσει.
Τη διερεύνηση των αιτίων της συντριβής του ουκρανικού αεροπλάνου ανέλαβε η αρμόδια επιτροπή της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, με επικεφαλής τον παλαίμαχο πιλότο και έμπειρο ερευνητή Ακριβό Τσολάκη. 11 μήνες μετά εξέδωσε το πόρισμά της κι επέρριψε τις μεγαλύτερες ευθύνες στους πιλότους του αεροπλάνου και στην αδυναμία συνεννόησής τους με τον πύργο ελέγχου.
Παράλληλα, κινήθηκαν και οι δικαστικές αρχές και παρέπεμψαν σε δίκη δύο ελεγκτές εναερίου κυκλοφορίας που είχαν βάρδια εκείνο το μοιραίο βράδυ στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης. Πρωτοδίκως καταδικάστηκαν σε 5 χρόνια φυλάκιση έκαστος, ενώ η ποινή τους μειώθηκε κατά οκτώ μήνες στο Εφετείο. Το 2005 ο Άρειος Πάγος περάτωσε το ποινικό σκέλος της υπόθεσης, επικυρώνοντας τις ποινές του Εφετείου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Δυστύχημα στα Tέμπη: Τα 11 μέτρα στήριξης συγγενών θυμάτων, τραυματιών και επιβαινόντων
Τέμπη: «Ο μοιραίος σταθμάρχης δεν είχε εκπαιδευτεί σωστά»-Η ανακοίνωση της ΡΑΣ για το δυστύχημα
