Την εκτίμηση ότι ο Δήμος Κοζάνης βιώνει ήδη τις σκληρές επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης εκφράζει ο δήμαρχος της πρωτεύουσας της Δυτικής Μακεδονίας, Λάζαρος Μαλούτας.
Σε συνέντευξή του του GRTimes.gr στο πλαίσιο του αφιερώματος στη σχεδιαζόμενη απολιγνιτοποίηση ο δήμαρχος επισημαίνει ότι το κλείσιμο και υπολειτουργία των λιγνιτικών μονάδων της περιοχής έχει ήδη συρρικνώσει την τοπική οικονομία κι έχει μειώσει τις θέσεις εργασίας.
Ο κ. Μαλούτας επισημαίνει ότι είναι εξαιρετικά στενά τα χρονικά περιθώρια για να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο και τονίζει ότι το χρονοδιάγραμμα είναι σε άμεση συνάρτηση με τις χρηματοδοτήσεις και μια σειρά αποφάσεων που θα διευκολύνουν τη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή.
Θεωρείτε ότι η απολιγνιτοποίηση γίνεται πρόωρα;
Πρόωρη δεν είναι. Απλώς το χρονοδιάγραμμα είναι πιεστικό.
Οι εξελίξεις από μόνες τους ήταν δύσκολες. Το 2019 χωρίς να υπάρχει κανένα απολύτως διοικητικό μέτρο για τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών και τον περιορισμό της λιγνιτικής δραστηριότητας, η συνεισφορά του λιγνίτη στο ενεργειακό ισοζύγιο ήταν μόλις 25%. Ήταν, δηλαδή, στην τρίτη θέση, με πρώτο το φυσικό αέριο, ενώ τον πέρασαν και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες.
Το 2020, μεσούσης και της κρίσης του κορωνοϊού που είχε ως συνέπεια τη μεγάλη πτώση της ζήτησης στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, η συνεισφορά του λιγνίτη θα είναι γύρω στο 15%, μπορεί και λιγότερο.
Έβαλε οριστικό λουκέτο ο ΑΗΣ Αμυνταίου λόγω των υποχρεώσεων που έχουμε απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη έχουν κλείσει δύο μονάδες του ΑΗΣ Καρδιάς για τους ίδιους λόγους. Τέλος του χρόνου κλείνουν οι άλλες δύο μονάδες του ΑΗΣ Καρδιάς, επίσης για λόγους που έχουν να κάνουν με τις δεσμεύσεις μας απέναντι στην ΕΕ.
Παρόλα αυτά, αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι το χρονοδιάγραμμα είναι εξαιρετικά μικρό. Το λέω με την έννοια ότι σήμερα στα όρια του Δήμου Κοζάνης λειτουργούν επτά μονάδες, οι πέντε του Αγίου Δημητρίου και οι δύο του ΑΗΣ Καρδιάς. Η απολιγνιτοποίηση σημαίνει αλλαγή όλου του παραγωγικού μοντέλου της περιοχής. Ωστόσο, είναι προφανές ότι σε 3 με 3,5 χρόνια δεν μπορείς να αλλάξεις το παραγωγικό μοντέλο της περιοχής. Είναι εξαιρετικά μικρά τα χρονικά περιθώρια.
Λόγω των κανονισμών και των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων που ισχύουν σχετικά με τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας, δεν ήταν δυνατόν να λειτουργούν όλες οι μονάδες με τη σημερινή μορφή τους. Κάποιες όμως, όπως ο Άγιος Δημήτριος 5 και ο Άγιος Δημήτριος 3 ή 4 θα μπορούσαν να πάνε πέρα από το 2023, ώστε να διευκολύνουν και να είναι πιο ομαλή αυτή η μεταβατική περίοδος.
Τι επιπτώσεις θα έχει στον δικό σας δήμο;
Οι επιπτώσεις είναι όχι μόνο από σήμερα, αλλά τα τελευταία χρόνια, ορατές και σκληρές. Η περιοχή συρρικνώνεται οικονομικά και πληθυσμιακά.
Οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ σήμερα δεν έχουν καμία συνέπεια, με την έννοια ότι είτε συνταξιοδοτούνται, είτε αλλάζουν πόστο εργασίας. Μέχρι να φύγουν οι μονάδες κανένας από αυτούς δεν θα χάσει τη θέση εργασίας του.
Όμως, δεν γίνονται νέες προσλήψεις στη ΔΕΗ, οι εργαζόμενοι οι έκτακτοι, οι εργολαβικοί, οι πενταμηνίτες ή διμηνίτες, αυτοί σχεδόν κόβονται με το μαχαίρι. Επιπλέον, μια σειρά από επαγγελματίες που δούλευαν στην εξόρυξη του λιγνίτη ή στη μεταφορά της τέφρας, κυρίως μεταφορείς και με χωματουργικά μηχανήματα, δέχονται ένα ισχυρότατο πλήγμα. Και βέβαια όλη η αγορά της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας που στηριζόταν και παρείχε υπηρεσίες στη ΔΕΗ, όταν πέφτει τόσο πολύ η δραστηριότητα, συρρικνώνεται. Αυτό όλο έχει ως συνέπεια απώλεια θέσεων εργασίας.
Οι νέοι άνθρωποι αρχίζουν φεύγουν από την περιοχή και να αναζητούν αλλού εργασία. Η στατιστική κάνει τις απογραφές κάθε δέκα χρόνια. Η τελευταία απογραφή έγινε το 2011 και η επόμενη θα γίνει το 2021. Ενδιάμεσα κάνει εκτιμήσεις πληθυσμού σε επίπεδο περιφερειακών ενοτήτων. Από το 2011 μέχρι το 2018 από την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης «έλειψε» ένα χωριό 10.000 κατοίκων. Άρα η περιοχή ήδη το πληρώνει με την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας.
Εσείς τι προτείνετε σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα;
Το χρονοδιάγραμμα συναρτάται με διάφορα πράγματα, όπως το πρόγραμμα χρηματοδοτήσεων, το οποίο, όπως φαίνεται, δεν εξελίσσεται τόσο ευνοϊκά όσο φανταζόταν η κυβέρνηση. Γιατί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το νέο ΕΣΠΑ, το ειδικό πρόγραμμα που ψήφισε η Ευρωπαϊκή Ένωση όλα πάνε πίσω. Ήδη το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης έχει μειωθεί. Χάσαμε ένα δισεκατομμύριο από αυτήν την ιστορία.
Όλα τα χρονοδιαγράμματα εξαρτώνται από το πώς θα «τρέξουν» οι χρηματοδοτήσεις και μια σειρά από αποφάσεις, έτσι ώστε να δούμε σε ποιο βαθμό είναι ρεαλιστικό. Πρέπει να περάσουμε σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο της περιοχή. Θέλουμε λοιπόν να διαμορφώσουμε ένα άλλο τοπίο με αναπτυξιακό νόμο, με ειδικές φοροαπαλλαγές κλπ. Πότε θα γίνει αυτό;
Έχει αρχίσει να εκδηλώνεται επενδυτικό ενδιαφέρον, όμως όλοι περιμένουν το νέο πλαίσιο κινήτρων. Σήμερα η περιοχή μας έχει δυσμενέστερο πλαίσιο χρηματοδοτήσεων από τη Θεσσαλονίκη. Αυτό σημαίνει ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες κανείς δε θα έρθει να επενδύσει. Πότε θα γίνει το πλαίσιο κινήτρων για επενδύσεις;
Από όλα αυτά τα δεδομένα πηγάζει η αίσθησή μας -μπορείτε να την πείτε και βεβαιότητα- ότι το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός για την επόμενη μέρα;
Εμείς είμαστε ίσως ο μοναδικός αυτοδιοικητικός φορέας, που ενόψει της κατάρτισης του μάστερ πλαν από την κυβέρνηση, το οποίο υποτίθεται ότι μέσα στον Σεπτέμβριο θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση, οπότε θα έχουμε τη δυνατότητα να το ξαναδούμε και να επανέλθουμε, διατυπώσαμε μία ολοκληρωμένη -κατά τη γνώμη μας- και εξαιρετικά τεκμηριωμένη πρόταση για την επόμενη μέρα.
Η πρόταση διαρθρώνεται σε τρεις άξονες.
Ο πρώτος αφορά σε μία σειρά από δράσεις οι οποίες αφορούν στον εξωαστικό χώρο και όλο τον ενεργειακό άξονα από την Κοζάνη μέχρι τη Φλώρινα. Αυτές σχετίζονται με επενδύσεις, μέτρα για να γίνει πιο ελκυστικό το επενδυτικό περιβάλλον, την ανάγκη να ολοκληρωθούν οι δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που έχει η ΔΕΗ προς την περιοχή με τις αποκαταστάσεις των εδαφών, με την ολοκλήρωση κατασκευής μεγάλων έργων υποδομής, όπως η διασύνδεση η ολοκλήρωση του κάθετου άξονα με την Εγνατία προς τα Σκόπια, δηλαδή το Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Φλώρινα – Νίκη, και με την ολοκλήρωση της βιομηχανικής περιοχής.
Ο δεύτερος άξονας αφορά προτάσεις που σχετίζονται κυρίως με τον αστικό ιστό της πόλης και διεκδικήσεις που θα κάνουν ελκυστική την περιοχή για τους κατοίκους, ώστε να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε τους νέους ανθρώπους και να προσελκύσουμε νέους. Για παράδειγμα, τη διεκδίκηση του να γίνει ένα νέο νοσοκομείο στον κόμβο της Εγνατίας, γιατί η περιοχή μας υγειονομικά υστερεί σε σχέση με άλλες περιφέρειες και με ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα αναπλάσεων.
Ο τρίτος άξονας αφορά στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πακέτου ιδεών γύρω από την ταυτότητα της περιοχής. Η περιοχή είχε στο παρελθόν –κι αυτό θέλουμε να το ενισχύσουμε- μία ταυτότητα γύρω από την ενέργεια, την τεχνολογία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ήδη έχουμε μια σειρά εγκαταστάσεις με τέτοιου είδους δραστηριότητες.
Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε δημιουργήσει ένα Μουσείο Τεχνολογίας, ενώ σχεδιάζουμε μία ενεργειακή κατασκήνωση και υποδομές και δομές που θα ενσωματώνουν τεχνολογίες ΑΠΕ και ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε όλα αυτά μαζί να αποτελέσουν τη νέα ταυτότητα του τόπου μας για την επόμενη μέρα.
Υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης του τουρισμού;
Συνηθίζω να λέω ότι η περιοχή μας δε θα αποκτήσει ποτέ θάλασσα, ούτε και… Παρθενώνα, δηλαδή ένα μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας. Όμως μπορεί να γίνει προορισμός για διάφορα μικρότερα πράγματα. Δηλαδή όλη η Δυτική Μακεδονία έχει έναν εξαιρετικό πλούτο στο γλυκό νερό. Έχει το 65% των γλυκών νερών της χώρας.
Από την άλλη έχουμε στοιχεία που μπορούν να προσελκύσουν τον βιομηχανικό τουρισμό, στοιχεία που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Επιπλέον, έχουμε τη γαστρονομία, ορειβατικές διαδρομές, εκκλησιαστικό τουρισμό. Στην Κοζάνη έχουμε μια ιστορική βιβλιοθήκη και τώρα ολοκληρώνουμε και το Μουσείο της, που θα περιλαμβάνει σπάνια αντικείμενα, όπως ένα από τα 40 σωζόμενα αυθεντικά αντίτυπα της Χάρτας του Ρήγα και τον δεύτερο στον κόσμο Άτλαντα του Άνθιμου Γαζή, το οποίο μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης.
Και φυσικά, διατηρούμε τον παραδοσιακό χαρακτήρα της Αποκριάς που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες.
Έχουμε λοιπόν στοιχεία, τα οποία πρέπει να συγκεντρώσουμε, για να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερο κόσμο.
