Τριακόσια χιλιόμετρα από την Αθήνα μέχρι την Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς – το «πέτρινο καράβι» του σπουδαίου Έλληνα ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Στη Λακωνική γη που βρέχεται από τον Λακωνικό κόλπο και το Μυρτώο πέλαγος και η οποία ορίζεται από τον περήφανο Ταΰγετο δυτικά και τον κατάφυτο Πάρνωνα ανατολικά.
Κείμενο + φωτ.: Ντέπυ Χιωτοπούλου ([email protected])
Ταξιδεύουμε στην Πελοπόννησο, στο νότιο τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας και προορισμός μας η νοτιοανατολική Λακωνία, με τη διάσημη Μονεμβασιά ή Μονεμβάσια όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι ή Μονεμβασία – από τη μοναδική είσοδο, τη «μόνη έμβαση»– για την Καστροπολιτεία, απ’ όπου πήρε και το όνομά της.
Πλησιάζοντας στη Νέα Μονεμβασία (ή Γέφυρα) την προσοχή όλων κλέβει ο επιβλητικός, απόκρημνος και απροσπέλαστος βράχος στον οποίο είναι χτισμένη η πόλη. Ένας βράχος, ύψους 300 μ. και περίμετρο 3.600 μ., που στα σπλάχνα του κρατάει σφιχτά μια ιστορία από τον 6ο αιώνα που κατοικήθηκε το Κάστρο μέχρι και σήμερα. Τον 6ο αιώνα μ.Χ. ιδρύθηκε ο οικισμός από τους Λακεδαιμόνιους και αναπτύχθηκε σταδιακά αποκτώντας μεγάλη στρατηγική σημασία. Η πόλη περιήλθε στην ενετική κυριαρχία (Μαλβάζι την ονόμαζαν οι Ενετοί), το 1715 την ανακατέλαβαν οι Τούρκοι, ενώ το 1821 απελευθερώθηκε πρώτη ανάμεσα στις οχυρές πόλεις της Πελοποννήσου. Την περίοδο της ακμής της και έως τον 16ο αιώνα, η Μονεμβασιά ήταν γνωστή σ’ όλη την Ευρώπη για το κρασί της, τον περίφημο «Μονεμβάσιο οίνο» των Βυζαντινών ή «Malvazia» των Δυτικών.
Οίνοι ΠΟΠ και ΠΓΕ
Τρεις επιστημονικές συναντήσεις – συνέδρια με θεωρητική, ιστορική και επιστημονική προσέγγιση με θέμα το κρασί «Μαλβαζία». Δυο ερευνητικά προγράμματα, τεσσάρων ετών έκαστο, με καταγραφή, μελέτη, αναπαραγωγή, πιστοποίηση των παλιών ποικιλιών και οινική αξιολόγηση. Δώδεκα χρόνια διήρκεσε η όλη προσπάθεια, η οποία ωστόσο είχε αίσιο τέλος. Τον Οκτώβριο του 2009 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης το Προεδρικό Διάταγμα αναγνώρισης του οίνου Ονομασίας Προέλευσης Μονεμβασία – Malvasia, με το οποίο οριοθετήθηκε η γεωγραφική ζώνη παραγωγής του στην ενδοχώρα της Μονεμβασίας. Τον Ιούλιο του 2010, και συγκεκριμένα, την ημέρα απελευθέρωσης της Μονεμβασιάς, στις 23/7, με υπουργική απόφαση καθορίστηκαν οι όροι για την παραγωγή οίνου ΠΟΠ Μονεμβασιά Μαλβαζία και οίνο λικέρ Μονεμβασιά Μαλβαζία.
Όπως μας εξηγούν ο Γιώργος και η Έλλη Τσιμπίδη της Οινοποιητικής Μονεμβασιάς που δημιουργήθηκε το 1997, «ασχοληθήκαμε με την ιστορία του κρασιού, έχω γεννηθεί, έχω μεγαλώσει εδώ, σκέφτηκα τι μπορώ να κάνω, να δώσουμε ένα κομμάτι της χαμένης ιστορίας. Ακούγαμε για κρασί, για Μαλβάζια και νομίζαμε ότι ήταν παραμύθι» αναφέρει ο κ. Τσιμπίδης ξεναγώντας μας στο οινοποιείο που μεταξύ άλλων παράγει και τον περίφημο οίνο Μαλβαζία.
Συμμετέχοντας σε μια ομάδα με επικεφαλής την Σταυρούλα Κουράκου και μέσα από τις επιστημονικές συναντήσεις και τα ερευνητικά προγράμματα κατέληξαν στη δημιουργία ενός πρότυπου οίνου τύπου Μαλβαζία που είχε τα χαρακτηριστικά του κρασιού της εποχής του 16ου αιώνα.
«Φτιάξαμε το κρασί, το μεγάλο ζήτημα μετά ήταν, θα μπορέσουμε να φτιάξουμε κρασί που θα μπορεί να ανταποκρίνεται;» ανέφερε ο κ. Τσιμπίδης προσθέτοντας «οι διεθνείς διαγωνισμοί μας δικαιώνουν, δεν υπάρχει διαγωνισμός στον κόσμο που δεν έχει πάρει την ύψιστη διάκριση».
Πάνω από 500 βραβεία, 300 στρέμματα βιολογικών αμπελώνων στον Αγγελώνα Μονεμβασιάς, στις Βελιές και τον Άγ. Δημήτριο, 300.000 φιάλες ετησίως, 35% – 40% εξαγωγές σε Αμερική, Καναδά, Ευρώπη. Είκοσι πέντε (25) χρόνια μετράει η Οινοποιητική Μονεμβασιάς η οποία δημιουργήθηκε με πρωταρχικό στόχο την αναβίωση του οίνου Μαλβάζια, «να ξαναμπεί η Λακωνία στον παγκόσμιο οινικό χάρτη» δήλωσε ο κ. Τσιμπίδης επενδύοντας αποκλειστικά σε ελληνικές γηγενείς ποικιλίες (τηλ. 27320 71705).
Μαλβάζια οίνος γλυκύς λευκός από τις ποικιλίες 60% Μονεμβασιά, 20% Κυδωνίτσα, 10% Ασύρτικο και 10% Ασπρούδες. Οίνος ΠΟΠ Μονεμβασιά Malvasia με τα υπερώριμα σταφύλια να λιάζονται για περίπου 10-15 μέρες, ανάλογα την χρονιά, η δε παλαίωση γίνεαι σε παλιά δρύινα βαρέλια για δυο χρόνια.
Σπάνια γηγενής ποικιλία της Λακωνίας και η Κυδωνίτσα με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη, και η Μονεμβασιά. Άλλωστε ένας από τους στρατηγικούς στόχους της Περιφέρειας Πελοποννήσου είναι τα πολιτιστικά της αγαθά να συνδεθούν και με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.
«Στρατηγική επιλογή της Περιφέρειας Πελοποννήσου, συνεργαζόμενη και με τους Δήμους, με τα Επιμελητήρια, με τους τοπικούς φορείς, είναι να γίνει η διασύνδεση της πλούσιας ιστορίας του τόπου με τον πρωτογενή τομέα και τα εκλεκτά προϊόντα της Λακωνικής γης όπως το λάδι, η ελιά, το κρασί κτλ.» δήλωσε στο GRTimes.gr ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Μεταφορών Πελοποννήσου Θόδωρος Βερούτης.
Στην Καστροπολιτεία
Ένας ασφαλτόδρομος, μια γέφυρα 130 μ., στη θέση που υπήρχε άλλοτε κινητή γέφυρα, οδηγεί στη μοναδική είσοδο του Κάστρου. Από τη Νέα Μονεμβασιά (ή Γέφυρα) έως την είσοδο για την Καστροπολιτεία η απόσταση είναι περίπου 1,5 χλμ. και μικρό λεωφορείο εκτελεί καθημερινά δρομολόγια κάθε μισή ώρα εξυπηρετώντας τον κόσμο.
Περνάμε την επιβλητική Μεγάλη Πύλη η οποία χτίστηκε στην τουρκική κατοχή (1540-1690) και πήρε την τελική της μορφή από τους Ενετούς (1690-1715). Από το κεντρικό πλακόστρωτο δρόμο, αριστερά τα σκαλοπάτια οδηγούν στο οικογενειακό σπίτι του Έλληνα ποιητή Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά την 1η Μαΐου του 1909. Στην αυλή του διώροφου σπιτιού βρίσκεται η προτομή του ποιητή, το δε σπίτι δεν είναι επισκέψιμο ενώ στα άμεσα σχέδια του δήμου Μονεμβασίας όπως έχει ήδη γράψει το GRTimes.gr είναι να δημιουργηθεί μουσείο.
Πολύβουος ο κεντρικός δρόμος με κάθε είδους μαγαζιά, με είδη τέχνης, σουβενίρ, καφέ μπαράκια, ταβερνούλες, εστιατόρια, κρεπερί, μίνι μάρκετ. Καμιά 30αριά είναι οι μόνιμοι κάτοικοι της Καστροπολιτείας. Οι υπόλοιποι ζουν στη Νέα Μονεμβασιά.
Φτάνουμε στην κεντρική πλατεία με το πολυφωτογραφημένο τούρκικο κανόνι του 1763. Αριστερά η εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού, τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, ο μητροπολιτικός ναός της Μονεμβασιάς ο οποίος στις μέρες μας αναπαλαιώνεται.
Δεξιά η αρχαιολογική συλλογή η οποία στεγάζεται σε μουσουλμανικό τέμενος του 16ου αιώνα. Μετά την απελευθέρωση της Μονεμβασιάς το 1821 χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή και στις αρχές του 20ου αιώνα ως καφενείο. Μικρή αλλά πολύ ενδιαφέρουσα η αρχαιολογική συλλογή με γλυπτά, κεραμικά αντικείμενα αλλά και εκθέματα που προέρχονται από το ναό της Αγίας Σοφίας (σ.σ. θεωρείται πιστό αντίγραφο της Αγιάς Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη) ή Παναγία Οδηγήτρια, ναός του 12ου αιώνα που βρίσκεται στην κορυφή της Άνω Πόλης (08.30 – 15.30, εκτός Τρίτης, τηλ. 27320 61403).
Περιπλανιόμαστε στα δρομάκια, φτάνουμε στη μεγαλύτερη πλατεία της Καστροπολιτείας – τη μεγάλη τάπια όπως την αποκαλούν. Εκεί η Παναγία Χρυσαφίτισσα, πολιούχος της πόλης, και ξενώνες και μια θέα απεριόριστη στη θάλασσα, άλλοτε αγριεμένη άλλοτε γαλήνια.
Η ανατολική έξοδος οδηγεί στον φάρο της Μονεμβασιάς, βόρεια της Παλιάς Πόλης. Άλλη μια όμορφη βόλτα, και δη τέτοια εποχή, με τα πανέμορφα και χρωματιστά λουλούδια να συνθέτουν το υπέροχο τοπίο.
Περνάμε από την Παναγιά την Μυρτιδιώτισσα, είναι και η Άνω Πόλη όπου φτάνουμε ακολουθώντας ανηφορικό ελικοειδή δρόμο – τις «βόλτες» όπως λέγεται. Την περίοδο που η Καστροπολιτεία ήταν σε βυζαντινά χέρια στην Άνω Πόλη ήταν εγκαταστημένες οι αριστοκρατικές οικογένειες. Σήμερα είναι ερειπωμένη, στην αρχή του ανηφορικού μονοπατιού έχει και έναν ξενώνα, πολλοί ξενώνες λειτουργούν στην Κάτω Πόλη, όπως επίσης, βεβαίως και στη Νέα Μονεμβασιά με θέα τον επιβλητικό βράχο της Καστροπολιτείας.
Η θέα κόβει την ανάσα από την Άνω Πόλη, η θέα της Καστροπολιτείας, της Κάτω Πόλης με τη μοναδική αρχιτεκτονική δόμηση, η θέα στο Μυρτώο Πέλαγος, είναι εικόνα που απλά εντυπωσιάζει!!
Στο σπήλαιο της Καστανιάς
Περίπου 40 χλμ. απέχει η Μονεμβασιά από τη Νεάπολη σύγχρονη κωμόπολη με τουριστική υποδομή και λιμάνι από όπου αναχωρούν τα πλοία για τα Κύθηρα. Άλλη μισή ώρα περίπου σε ανηφορικό δρόμο με στροφές για να φτάσουμε στο σπήλαιο της Καστανιάς, το οποίο βρίσκεται στην ανατολική απόληξη του Πάρνωνα.
Όχι και τόσο γνωστό, ωστόσο πολύ εντυπωσιακό όπου σε μια διαδρομή 500 μ. συναντάμε ένα ιδιαίτερα πυκνό και φαντασμαγορικό διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες που η φύση σμίλεψε σε διάστημα 3 εκατ. ετών. Βρισκόμαστε 30 μ. κάτω από τη γη και 70 μ. πάνω από τη θάλασσα. Το σπήλαιο της Καστανιάς είναι δεύτερο στο είδος του σ’ όλη την Ευρώπη, εξαιτίας του πλούτου του σε πυκνότητα και ποικιλία σχημάτων, χρωμάτων (πράσινο από χαλκό, κόκκινο από σίδηρο, μαύρο από μαγγάνιο) και μορφών. Αναπτύσσεται σε δυο επίπεδα, έχει σταθερή θερμοκρασία 18 βαθμούς Κελσίου και υγρασία στο 100%. Ανάμεσα σε θεόρατους λευκούς και κόκκινους «καταρράκτες», επιβλητικούς σταλαγμιτικούς και σταλακτιτικούς «κίονες» βλέπουμε διάφορες μορφές που μοιάζουν με ζώα, φυτά, ανθρώπους, από κοράλλια και πουλιά, μέχρι χταπόδια και μέδουσες, από έναν αετό μέχρι μια γκέισα αλλά και τον Πύργο της Πίζας!
Στο σπήλαιο της Καστανιάς ζει και το δολιχόποδο, το οποίο όπως μας είπαν στην ξενάγηση είναι τυφλό, κουφό και αβλαβές. Τρέφεται με τα βακτήρια από το νερό, όπου και το καθαρίζει. Ξεναγήσεις καθημερινά 10.30, 12.30, 13.30, 14.30, 15.30. Είσοδος 7 ευρώ, 5 ευρώ (ομαδικά), 3 ευρώ (σπουδαστές, ανήλικοι). Χρόνος ξενάγησης 30-40 λεπτά (τηλ. 27343 60100, 60115).
Ελαφόνησος – στο νησί της Πελοποννήσου
Βρίσκεται ανάμεσα στη χερσόνησο του Μαλέα και τα Κύθηρα, στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, και αποτελεί κομβικό σημείο στο θαλάσσιο δρόμο από το Βορρά προς τη Δύση (ανατολικές ακτές Πελοποννήσου, Ιταλία) και από το Βορρά προς το Νότο ή την Ανατολή (Κρήτη, Αίγυπτο, κτλ). Η συνολική της έκταση είναι 22 τετρ. χλμ., οι μόνιμοι κάτοικοί της περίπου 500 οι οποίοι ασχολούνται με τον τουρισμό και την αλιεία.
Η Ελαφόνησος φημίζεται, μεταξύ άλλων, για τις παραλίες της με τα τιρκουάζ νερά, ενώ διάσημη είναι η παραλία του Σίμου με δύο διαδοχικές παραλίες – ο Μικρός και ο Μεγάλος Σίμος- που ενώνονται στον όρμο Σαρακήνικο. Η αμμουδιά με την ψιλή χρυσή άμμο και του αμμόλοφους που φτάνουν σχεδόν τα 10 μ. ύψος., το δάσος με τα θαλασσόκεδρα και βεβαίως τα κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά, προσελκύουν κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες. Όσο για την ονομασία της παραλίας του Σίμου (σ.σ. λειτουργεί οργανωμένο κάμπινγκ) λέγεται ότι πήρε το όνομά της από τον Καλύμνιο δύτη-σφουγγαρά, Σίμο, ο οποίος πνίγηκε στην περιοχή κοντά στον όρμο του Φράγκου (μικρή παραλία).
Η πρόσβαση στην Ελαφόνησο γίνεται από την Πούντα η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη Νεάπολη. Σε μόλις 7-8 λεπτά το φεριμπότ «πιάνει» στο νησί που απέχει 1,6 ναυτικό μίλι από τη στεριά (www.elafonisosferry.gr, τηλ. 27340 61061, 61122).
Ξεχωρίζει το λευκό εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα, πολιούχος και προστάτης του νησιού, που βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού, σε βραχονησίδα, περιτριγυρισμένος από θαλασσόκεδρα. Σε συνδυασμό με το γεφυράκι που συνδέει το ναό με το λιμάνι, αποτελεί το σύμβολο του τόπου.
Το Λαφονήσι, όπως το λένε οι ντόπιοι, εκτός από τον οικισμό στο λιμάνι, διαθέτει τρεις ακόμη οικισμούς: το Κάτω νησί με την παραλία της Παναγιάς, την εκκλησία της Παναγίας της Κατωνησιώτισσας και τις μικρές νησίδες που το περιβάλουν (νησιά της Παναγίας), το Καπάρι και τη Λεύκη με τη διάσημη ακτή του Σίμου.
Ψαροταβέρνες, καφέ, μπαράκια, ενοικιαζόμενα, μαγαζάκια είναι το σκηνικό στο λιμάνι της Ελαφονήσου. Η σεζόν έχει ήδη αρχίσει και όπως αναφέρει στο GRTimes.gr η πρόεδρος του Συλλόγου Ενοικιαζομένων Δωματίων ‘Άγιος Σπυρίδων’ Πίτσα Μεϊμέτη «η σεζόν διαρκεί από Μάιο έως Οκτώβριο και τα Σαββατοκύριακα έχουμε κυρίως Έλληνες, από εδώ από την Πελοπόννησο, αλλά και ξένους».
Το νησί διαθέτει περίπου 2.000 κλίνες (ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία) και οργανωμένο κάμπινγκ ενώ σ’ ότι αφορά τις τιμές για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια κυμαίνονται μεταξύ 45 – 50 ευρώ για Μάιο, 60 – 65 ευρώ για Ιούνιο, 70-80 ευρώ για Ιούλιο και 80-85 ευρώ για Αύγουστο.
Στην Ελαφόνησο είναι βυθισμένος και ο αρχαίος οικισμός Παυλοπέτρι ο οποίος βρίσκεται στον υποθαλάσσιο χώρο ανάμεσα στην παραλία της Πούντας και στη νησίδα Παυλοπέτρι και περιλαμβάνει μια σπάνια προϊστορική πόλη με οικιστικό σχέδιο (κτίσματα, δρόμους, πλατείες), 2 θαλαμοειδείς και τουλάχιστον 37 λακκοειδείς τάφους, απ’ όπου έχουν ανασκαφεί σπάνια ευρήματα, αλλά και ένα ακόμη νεκροταφείο που αποτελείται από 60 τάφους.
Όπως ήδη έχει δημοσιεύσει το GRTimes.gr, στα πλαίσια πιλοτικής εφαρμογής του Προγράμματος Interreg Med, η Περιφέρεια Πελοποννήσου υπό την καθοδήγηση της Εφορίας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία συμμετέχει στο Πρόγραμμα ως associate partner, επέλεξε ως περιοχή INHERITURA, το Παυλοπέτρι Λακωνίας εφαρμόζοντας μικρής κλίμακας παρεμβάσεις για την περαιτέρω ανάδειξη του.
Στον γραφικό Γέρακα
Τελευταίος προορισμός της αποστολής μας που διοργάνωσε η Περιφέρεια Πελοποννήσου ήταν ο γραφικός Γέρακας, βόρεια της Μονεμβασιάς, σε απόσταση 27 χλμ.
Ένα σπάνιας ομορφιάς φιόρδ, το οποίο σχηματίζει βιότοπο – λιμνοθάλασσα όπου βρίσκουν καταφύγιο πολλά αποδημητικά πουλιά όπως ερωδιοί, αγριόκυκνοι κτλ. Ο οικισμός του Γέρακα βρίσκεται στην ίδια θέση με την αρχαία πόλη του Ζάρακα και την ακρόπολή της.
Το χωριό Γέρακας απέχει 3 χλμ. από το λιμάνι και οι μόνιμοι κάτοικοι στους δυο οικισμούς αλλά και στον Άγιο Ιωάννη και στον οικισμό Αριάνα όπως μας ενημερώνει ο πρόεδρος του χωριού Γιώργος Κουλούρης ανέρχονται στους 120. Ασχολούνται με την γεωργία και την αλιεία, έχει τρεις ταβέρνες το όμορφο ψαροχώρι όπου αφενός διαθέτουν φρέσκο ψάρι και θαλασσινά αλλά και άλλες λιχουδιές όπως τα σαΐτια (πίτα με χόρτα). Έχει και ένα καφέ μπαρ, δωμάτια για διαμονή δεν έχει.
Το γραφικό ψαροχώρι με το λιμανάκι του όπου δένουν και λίγα ιστιοπλοϊκά σκάφη, και το οποίο επιλέγουν εφοπλιστές, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, παρουσιαστές κτλ., συνδυάζει την γραφικότητα, την ομορφιά και την απλότητα ταυτόχρονα. Θα πιάσεις κουβέντα με τον κυρ Ηλία, «ήμουν αρχιμάγειρας σε Αυστραλία, Αμερική» μου λέει, ο Παναγιώτης καθαρίζει τη ψαριά του (γουργούλια, κέφαλους, λούτσους), τους συνάντησα έξω από το σπίτι και πρώην μπακάλικο-καφενείο-παντοπωλείο. «Δεν το λειτουργώ κορίτσι μου, το ‘χω για μένα» μου λέει. Στην κουβέντα μπήκε και η Ρούλα, σύντροφος του Παναγιώτη, όπου έλεγε τα νέα του οικισμού. Αποχαιρέτισα τους φιλόξενους κατοίκους, δίνοντας υπόσχεση να επιστρέψω και πάλι σ’ αυτό το γαλήνιο μέρος, που η σεζόν του διαρκεί δυο μήνες, όπως μου είπαν, από μέσα Ιουλίου έως μέσα Σεπτεμβρίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Σοφία Ζαχαράκη: «Θερμαίνονται» σιγά σιγά οι αφίξεις τουριστών
Ορεινή Αρκαδία: Οδοιπορικό στην κατοικία του θεού Πάνα (ΦΩΤΟ)
